Οι Bonobo είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν τους ξένους χωρίς να τους ρωτήσουν

Ενώ ο αλτρουισμός ασκείται συχνά μεταξύ στενών φίλων, οι άνθρωποι μερικές φορές βοηθούν και τυχαίους αγνώστους που συναντούν. Νέα έρευνα δείχνει ότι αυτή η κοινωνική συμπεριφορά δεν είναι μοναδική στους ανθρώπους και είναι κοινή μεταξύ των μπονόμπο, ενός άλλου μέλους των μεγάλων πιθήκων και ενός από τους πιο στενούς εν ζωή συγγενείς της ανθρωπότητας όσον αφορά την εξέλιξη.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Duke έκαναν νέα έρευνα για τον αλτρουισμό σε κοινότητες μπονόμπο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα μπονόμπο είναι πρόθυμα να βοηθήσουν άλλα μπονόμπο, ακόμα κι αν δεν έχουν συναντήσει αυτά τα άλλα μπονόμπο στο παρελθόν. Αυτή η νέα αποκάλυψη σχετικά με την προθυμία των μπονόμπο να βοηθήσουν αγνώστους, εκτός από τους φίλους και την οικογένεια, παρέχει περαιτέρω υποστήριξη στην ιδέα ότι τα μπονόμπο είναι κοινωνικά ζώα που εκφράζουν την καλοσύνη προς τους άλλους.

Βοηθώντας άλλους με κόστος για τον εαυτό σας

Προηγούμενες μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι τα μπονόμπο εμπλέκονται σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικής συμπεριφοράς. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα bonobo θα παρηγορήσουν συγγενείς ή φίλους που είναι αναστατωμένοι, σε μια επίδειξη συμπεριφοράς που θα μπορούσε να έχει τις ρίζες της στην ενσυναίσθηση. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι μπονόμπο θα μοιράζονται το φαγητό τους, ακόμη και με εντελώς αγνώστους, για να αποκτήσουν κοινωνική αλληλεπίδραση.

Οι Brian Hare και Jingszhi Tan στο Πανεπιστήμιο Duke ήταν υπεύθυνοι για τη μελέτη που διερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο τα μπονόμπο μοιράζονται το φαγητό και η πρόσφατη μελέτη τους ακολούθησε αυτά τα ευρήματα. Η ομάδα του Πανεπιστημίου Duke πήγε στο καταφύγιο Lola ya Bonobo στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για να μελετήσει πώς τα μπονόμπο αλληλεπιδρούν με αγνώστους όταν προσπαθούσαν να βρουν φαγητό που δεν ήταν προσβάσιμο.

Η ομάδα κρέμασε κομμάτια μήλων σε περιβλήματα bonobo με σχοινί και τα σχοινιά κρατήθηκαν στη θέση τους χάρη σε μια ξύλινη ράβδο. Ο Bonobos στο εξωτερικό είχε την ευκαιρία να αφαιρέσει την ξύλινη ράβδο και να ρίξει το κομμάτι του μήλου στον άγνωστο, ο οποίος δεν μπορούσε να φτάσει το μήλο με άλλο τρόπο. Το σημαντικότερο είναι ότι αυτή η αλτρουιστική δράση δεν ήταν χωρίς κόστος για τους βοηθούς μπονόμπο, καθώς ξεκίνησαν απέναντι από το περίβλημα όπου μπορούσαν να παίζουν ελεύθερα με τα παιχνίδια. Θα έπρεπε να σταματήσουν να παίζουν με τα παιχνίδια του και να περάσουν το περίβλημα και μετά να ανέβουν στο κλουβί για να απελευθερώσουν το μήλο για έναν εντελώς άγνωστο.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα bonobo ήταν τέσσερις φορές πιο πιθανό να απελευθερώσουν το μήλο όταν υπήρχε ένα bonobo που περίμενε στο κλουβί κάτω από το μήλο, παρά όταν το κλουβί ήταν άδειο.

Οι ερευνητές δοκίμασαν επίσης άλλες παραλλαγές αυτής της διάταξης, συμπεριλαμβανομένης μιας έκδοσης όπου το πλέγμα που περιβάλλει το κλουβί είχε μια τρύπα. Αυτή η τρύπα επέτρεψε στο μπονόμπο στο κλουβί να κολλήσει το χέρι του μέσα από το πλέγμα και να κάνει χειρονομίες στα άλλα μπονόμπο για βοήθεια. Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο βοηθός μπονόμπο θα βοηθούσε τον άλλο μπονόμπο στην απόκτηση τροφής εξίσου συχνά, ανεξάρτητα από το αν ο μπονόμπο του κλουβιού ζητούσε βοήθεια ή όχι. Αυτό δυνητικά σημαίνει ότι οι μπονόμπο είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν άλλους ακόμα και όταν είναι εντελώς άγνωστοι, όταν οι άγνωστοι δεν ζητούν τη βοήθεια και όταν δεν υπάρχει άμεσο όφελος για τον εαυτό τους.

Μόλυνση χασμουρητού

Η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε επίσης μια δεύτερη φάση του πειράματος, η οποία παρατήρησε το φαινόμενο της μετάδοσης του χασμουρητού στα μπονόμπο. Αυτό είναι όταν κάποιος χασμουριέται και το άτομο που τον παρακολουθεί επίσης χασμουριέται. Αυτό το φαινόμενο πιστεύεται ότι συνδέεται με την ενσυναίσθηση στους ανθρώπους και σχετίζεται με τη λειτουργία των κατοπτρικών νευρώνων. Οι κατοπτρικοί νευρώνες είναι νευρώνες που ενεργοποιούνται τόσο όταν ένα άτομο εκτελεί μια ενέργεια όσο και όταν παρατηρεί την ίδια ενέργεια να εκτελείται από άλλο άτομο.

Οι ερευνητές έδειξαν σε 21 μπονόμπο μια σειρά από σύντομα βίντεο. Κάποια βίντεο περιείχαν πιθήκους που είχαν ουδέτερη έκφραση, ενώ άλλα χασμουριόταν. Η έρευνα διαπίστωσε ότι όπως χασμουριόμαστε όταν βλέπουμε κάποιον άλλο να χασμουριέται, έτσι και τα μπονόμπο. Τα χασμουρητά των αγνώστων ήταν τουλάχιστον εξίσου μεταδοτικά με τα χασμουρητά των μελών της ομάδας, κάτι που σύμφωνα με τους ερευνητές υποδηλώνει ότι τα μπονόμπο έχουν παρόμοια φιλοκοινωνική δύναμη τόσο προς τους ξένους όσο και προς τους συντρόφους της ομάδας.

Ο Tan υποθέτει ότι η στοργή για τους ξένους που εκδηλώνουν τα μπονόμπο θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί όταν τα οφέλη του δεσμού άρχισαν να υπερτερούν του κόστους του δεσμού, όπως το να μοιράζεσαι φαγητό. Οι γυναίκες μπονόμπο θα εγκαταλείψουν την ομάδα στην οποία γεννήθηκαν για να ενταχθούν σε μια νέα ομάδα μπονόμπο μόλις ενηλικιωθούν, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργήσουν δεσμούς με αγνώστους. Υπό αυτή την έννοια, τα μπονόμπο, όπως και οι άνθρωποι, θα μπορούσαν απλώς να προσπαθούν να κάνουν μια καλή πρώτη εντύπωση.

«Όλες οι σχέσεις ξεκινούν μεταξύ δύο αγνώστων», λέει ο Tan. «Συναντάς έναν ξένο, αλλά μπορεί να τον ξανασυναντήσεις και αυτό το άτομο θα μπορούσε να γίνει ο μελλοντικός σου φίλος ή σύμμαχος. Θέλετε να είστε ευγενικοί με κάποιον που θα είναι σημαντικός για εσάς."

Μπονόμπος εναντίον. Χιμπατζήδες

Η ερευνητική ομάδα σημείωσε ότι πρόκειται για ένα πείραμα που θα ήταν δύσκολο να αναπαραχθεί με χιμπατζήδες. Σε αντίθεση με τα μπονόμπο, οι χιμπατζήδες είναι συχνά πιο επιθετικοί και πιο δύσπιστοι για τους ξένους. Τόσο οι χιμπατζήδες όσο και οι μπονόμπο μοιράζονται περίπου το 98% του DNA τους με τους ανθρώπους και μεταξύ τους. Ωστόσο, οι κοινωνίες των μπονόμπο και των χιμπατζήδων έχουν διαφορετική δομή.

Οι Bonobo ζουν συνήθως σε μητριαρχικές κοινότητες που είναι αρκετά ειρηνικές και επικοινωνούν με πολύπλοκους φωνητικούς ήχους. Τα Bonobos είναι επίσης γνωστά για τον εξέχοντα ρόλο που παίζει το σεξ στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα μπονόμπο είναι πιο πιθανό να παρηγορούν ο ένας τον άλλον όταν είναι αγχωμένοι. Αντίθετα, οι χιμπατζήδες είναι γνωστοί ότι γίνονται βίαιοι και επιθετικοί όταν αγχώνονται. Επιπλέον, οι μελέτες σε χιμπατζήδες φαίνεται να δείχνουν ότι είναι πιο πιθανό να βοηθήσουν μόνο όταν τους ζητηθεί συγκεκριμένα και ότι εμφανίζουν μετάδοση του χασμουρητού μόνο με μέλη της δικής τους ομάδας.

Ανθρώπινη σύνδεση;

Ο Tan είναι εκπαιδευμένος ανθρωπολόγος και μίλησε για τις πιθανές επιπτώσεις της έρευνας, ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να ρίξει λίγο φως όχι μόνο στη συμπεριφορά των πρωτευόντων αλλά και στη συμπεριφορά των ανθρώπων. Ο Ταν λέει ότι η εξέλιξη του ανθρώπινου αλτρουισμού είναι ένας γρίφος και ότι δεν υπάρχει καλή εξήγηση για να βοηθήσετε κάποιον που δεν γνωρίζετε καθόλου, παρόλο που συμβαίνει αρκετά συχνά.

Ενώ πολλοί υποθέτουν ότι ο πολιτισμός ή οι κοινωνικοί κανόνες είναι εκείνοι που οδηγούν τον ανθρώπινο αλτρουισμό μεταξύ των αγνώστων, η έρευνα για τα μπονόμπο υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να έχουν βιολογική προδιάθεση για αλτρουιστική δράση. Ο Tan διευκρινίζει ότι μια προδιάθεση με αυτή την έννοια αναφέρεται σε μια «τάση» να κάνουμε κάτι. Δεν διδάσκεται ούτε μαθαίνεται και μπορεί να επηρεαστεί από τον πολιτισμό και την εμπειρία, αλλά έχει τη βάση του στη φύση μας.

Ο Tan λέει ότι είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη τον ρόλο της βιολογίας εάν θέλετε να προωθήσετε την ειρήνη, την ανεκτικότητα και την αλτρουιστική συμπεριφορά.

Λέει ο Tan: