Ο ήλιος πιθανότατα έχει ένα χαμένο δίδυμο που ονομάζεται «Νέμεσις», όπως αρέσει στα περισσότερα αστέρια

Ακούγεται σαν την πλοκή μιας κακής τηλεοπτικής σειράς της δεκαετίας του 1990:δύο έξυπνα αδέρφια χωρίζονται στη γέννηση για να συναντηθούν χρόνια αργότερα. οι δυο τους δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ανταγωνιστικοί. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, οι φυσικοί στο UC Berkeley και στο Smithsonian Astrophysical Observatory στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ισχυρίζονται ότι αυτή είναι λίγο πολύ η ιστορία του ίδιου του ήλιου μας. Το ηλιακό μας σύστημα, λένε, γεννήθηκε ως δυαδικό, αλλά το δίδυμο —πολύ ψυχρότερο και πιο αμυδρό— πυροβολήθηκε κάπου στις ψυχρές εσοχές του εξωτερικού ηλιακού συστήματος. Κάθε τόσο, το Nemesis πλησιάζει αρκετά για να καταστρέψει τον όλεθρο ενοχλώντας αστεροειδείς στην εξωτερική ζώνη. Ορισμένοι πιστεύουν τώρα ότι η Nemesis είχε το χέρι στη μεγάλη μαζική εξαφάνιση που εξάλειψε τους δεινόσαυρους. Τα περισσότερα αστέρια της ίδιας κατηγορίας με τον Ήλιο μας πρέπει να έχουν σχηματιστεί με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με ένα αμφιλεγόμενο έγγραφο που πρόκειται να εμφανιστεί σε μια επερχόμενη έκδοση του Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (arXiv).

Όλα τα αστέρια γεννιούνται σε μια γέννα;

Πολλά αστέρια έχουν πραγματικά συντρόφους. Στο Star Wars,  ο φανταστικός έρημος πλανήτης Tatooine περιφέρεται γύρω από ένα ζευγάρι δυαδικών αστεριών και από τότε που βγήκε η ταινία, οι επιστήμονες έμαθαν πόσο εκπληκτικά συνηθισμένα είναι αυτά. Ο Άγγλος αστρονόμος William Herschel (1738–1822) έκανε την πρώτη ανακάλυψη ενός αληθινού δυαδικού συστήματος το 1700. Παρατήρησε την κίνηση ενός ζεύγους άστρων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο. Το πλησιέστερο αστέρι μας,  Proxima Centauri, είναι ένα σύστημα τριών αστέρων.

Στη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες πρότειναν την παρουσία του Nemesis, ενός δεύτερου αστέρα -είτε καφέ νάνου, αμυδρά κόκκινου νάνου είτε λευκού νάνου- στο σύστημα του ήλιου ως αιτία πίσω από τις περιοδικές μαζικές εξαφανίσεις που συνέβησαν στην ιστορία της Γης. Κάθε 26 εκατομμύρια χρόνια περίπου, προτείνει κάποιος παλαιοντολόγος, η κίνηση του Nemesis ενοχλεί τους αστεροειδείς και άλλους διαστημικούς βράχους στα ψυχρά περιθώρια του ηλιακού συστήματος, πετώντας μερικούς σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη. Ένας τέτοιος αστεροειδής μπορεί να σκότωσε όλους τους δεινόσαυρους πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια.

Ακόμα και σήμερα όμως η Νέμεσις δεν βρίσκεται πουθενά. Ο Steven Stahler, ένας ερευνητής αστρονόμος στο UC Berkeley, και η Sarah Sadavoy, συνεργάτης του Hubble της NASA στο Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο Smithsonian, βρήκαν αυτό που πιστεύουν ότι είναι το επόμενο καλύτερο πράγμα. Δουλεύοντας με το VLA εκκολαπτόμενος δίσκος και έρευνα πολλαπλότητας (VANDAM), ερεύνησαν το πυκνό σύννεφο του Περσέα περίπου 600 έτη φωτός μακριά από τη Γη, όπου πολλά νεαρά αστέρια ήταν παρόντα χρησιμοποιώντας. Το συμπέρασμά τους ήταν ότι όλα τα αστέρια που μοιάζουν με τον Ήλιο γεννιούνται πιθανώς με έναν σύντροφο.

"Λέμε, ναι, πιθανότατα υπήρχε μια Νέμεσις, πριν από πολύ καιρό"

Το VANDAM είναι αρκετά ευαίσθητο ώστε να αναγνωρίζει πολύ νεαρά αστέρια ηλικίας μικρότερης του μισού εκατομμυρίου ετών που είναι γνωστό ότι ανήκουν στην Κλάση 0, καθώς και αστέρια όπως τα «νήπια» ηλικίας μεταξύ 500.000 και 1 εκατομμυρίου ετών, τα οποία ανήκουν στην Κλάση 1. Συνολικά, Η ανάλυση δείχνει ότι το σύννεφο έχει 45 μοναχικά αστέρια, 19 δυαδικά συστήματα αστεριών, 5 άλλα συστήματα που περιέχουν περισσότερα από δύο αστέρια.

Μεγέθυνση, η ομάδα διαπίστωσε ότι όλα τα αστέρια Κατηγορίας 0 που χωρίζονται από λιγότερες από 500 αστρονομικές μονάδες ή AU, ήταν δυαδικά και ευθυγραμμισμένα με τον άξονα του νέφους. Μια αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση μεταξύ του ήλιου και της Γης (93 εκατομμύρια μίλια), που σημαίνει ότι ένας ευρείας δυαδικός σύντροφος του ήλιου μας θα ήταν 17 φορές πιο μακριά από τον ήλιο από τον πιο μακρινό πλανήτη του σήμερα, τον Ποσειδώνα (σήμερα, επειδή κάποιοι πιστεύουν υπάρχει ένας μυστηριώδης Πλανήτης 9 που περιμένει να βρεθεί). Τα αστέρια κατηγορίας 1, από την άλλη πλευρά, έτειναν να συγκεντρώνονται σε 200 AU και δεν ήταν ευθυγραμμισμένα με τον άξονα του νέφους.

Από όλα τα μοντελοποιημένα σενάρια, το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να εξηγήσει την κατανομή των αστεριών που είδαν οι αστρονόμοι ήταν το συμπέρασμα ότι όλα τα αστέρια μάζας γύρω από αυτό του ήλιου ξεκινούν ως ευρείες δυαδικές ομάδες Κατηγορίας 0 σε πυκνούς πυρήνες σε σχήμα αυγού. περίπου το 60 τοις εκατό χωρίζεται με την πάροδο του χρόνου.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται στοιχεία που υποστηρίζουν την ιδέα ότι τα περισσότερα αστέρια που μοιάζουν με τον Ήλιο γεννιούνται ως δυαδικά, μια υπόθεση που υποτίθεται εδώ και καιρό - μια υπόθεση που δεν είχε δόντια μέχρι τώρα. Προηγουμένως, προσομοιώσεις υπολογιστή, όπως του Pavel Kroupa του Πανεπιστημίου της Βόννης, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλα τα αστέρια γεννιούνται ως δυαδικά.

Αυτό είναι μόνο η αρχή, όμως. Τα ευρήματα και τα μοντέλα που παρουσιάζονται στη νέα μελέτη παρέχουν άφθονο έδαφος για να αξιοποιήσουν άλλους ερευνητές. Με τον καιρό, ίσως μάθουμε περισσότερα για τη φυσική που διέπει αυτόν τον κανόνα. Όποια και αν είναι η περίπτωση, είναι συναρπαστικό να ακούμε για την πιθανότητα, όσο αμυδρή κι αν είναι, να βρούμε ένα αστέρι κάπου στη γειτονιά μας.