Πώς γνωρίζει το σώμα μας πού να αποθηκεύει λίπος;

Διαφορετικοί άνθρωποι αποθηκεύουν το λίπος τους σε διαφορετικές περιοχές του σώματός τους. Αυτό οφείλεται εν μέρει στον αριθμό των λιπωδών κυττάρων σε μια συγκεκριμένη περιοχή και στον βαθμό πλήρωσής τους με λίπος. Η κατανομή του σωματικού λίπους καθορίζεται επίσης από τις στεροειδείς ορμόνες και την τοπική πυκνότητα των υποδοχέων τους. Οι διαφορές στο σώμα των ανδρών και των γυναικών οφείλονται στην έκκριση διαφόρων στεροειδών ορμονών και στην τοπική πυκνότητα των υποδοχέων τους. Το χρόνιο στρες για μεγάλες χρονικές περιόδους είναι ένας σημαντικός παράγοντας για να αποφασίσετε πού αποθηκεύεται το λίπος.

Όλοι μας έχουμε λίπος στο σώμα μας, αλλά διαφορετικοί άνθρωποι φαίνεται να το αποθηκεύουν σε διαφορετικές περιοχές. Μερικοί άνθρωποι έχουν λίπος στην περιοχή της κοιλιάς, ενώ άλλοι το έχουν στους μηρούς και τους γοφούς τους και σε άλλες κοινές περιοχές. Δυστυχώς, δεν έχουμε άμεσο έλεγχο για το πού αποθηκεύει το σώμα μας λίπος.

Τα καλά λιπαρά παίζουν σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στην παροχή ενέργειας στο σώμα μας, αλλά και στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός μας, στην παραγωγή ορμονών, στη μείωση της φλεγμονής κ.ο.κ. Η ερώτηση για το τι είναι τα καλά και τα κακά λιπαρά είναι ένα θέμα για άλλη μια μέρα, αλλά ένα άλλο ερώτημα παραμένει – πώς αποφασίζει το σώμα μας πού αποθηκεύει λίπος;

Αναθεώρηση Digestion

Για να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η αποθήκευση και κατανομή του σωματικού λίπους, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε εν συντομία πώς αφομοιώνεται η τροφή στο σώμα μας. Η πέψη ξεκινά τη στιγμή που βάζουμε την τροφή στο στόμα μας, όπου πέπτεται μηχανικά καθώς μασάμε, και στη συνέχεια πέπτεται χημικά λόγω του ενζύμου αμυλάση που υπάρχει στο σάλιο μας. Μόλις καταπιούμε τον βλωμό, η διαδικασία της πέψης γίνεται αυτόματη. Η τροφή φτάνει στο στομάχι μας μέσω του οισοφάγου, όπου αναδεύεται, διασπάται σε μικρότερα κομμάτια και αναμιγνύεται με οξύ και πεπτικούς χυμούς.

Αυτή η μερικώς αφομοιωμένη τροφή αδειάζεται τμηματικά στο λεπτό έντερο, όπου λαμβάνει χώρα το μεγαλύτερο μέρος της διαδικασίας της πέψης. Εδώ, ο παγκρεατικός χυμός, η χολή (που παράγεται από το συκώτι) και οι εντερικοί πεπτικοί χυμοί αναμειγνύονται με αυτήν την προ-χωνεμένη τροφή και διασπούν τα πολύπλοκα θρεπτικά συστατικά στις απλούστερες μορφές τους.

Οι πρωτεΐνες διασπώνται σε αμινοξέα, τα λίπη διασπώνται σε λιπαρά οξέα και οι υδατάνθρακες διασπώνται σε απλά σάκχαρα ή μονοσακχαρίτες, όπως η γλυκόζη. Αυτά τα χωνευμένα θρεπτικά συστατικά από τα τρόφιμα στη συνέχεια απορροφώνται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των τοιχωμάτων του λεπτού εντέρου, ενώ τα απόβλητα μεταφέρονται στο παχύ έντερο για σχηματισμό κοπράνων και απέκκριση.

Πώς παράγονται τα λίπη;

Όταν τα θρεπτικά συστατικά που διασπώνται στο λεπτό έντερο απορροφώνται στην κυκλοφορία του αίματός μας, το επίπεδο γλυκόζης (ζάχαρης) στο αίμα μας αυξάνεται. Το πάγκρεας, το οποίο παρακολουθεί συνεχώς τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, εκκρίνει μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη όταν αισθάνεται μια τέτοια αύξηση. Η ινσουλίνη που απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος σηματοδοτεί τα μυϊκά κύτταρα και άλλα κύτταρα του σώματός μας να πάρουν γλυκόζη από το αίμα για να μειώσουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Αυτά τα κύτταρα λαμβάνουν το μήνυμα - χάρη στους υποδοχείς ινσουλίνης που είναι ενσωματωμένοι στην κυτταρική μεμβράνη - και απορροφούν τη γλυκόζη από το αίμα για ενέργεια.

Όταν τα κύτταρα έχουν απορροφήσει όλη την ενέργεια που χρειάζονται, η ινσουλίνη δίνει σήμα στο συκώτι να πάρει γλυκόζη και να την αποθηκεύσει ως άμυλο που ονομάζεται γλυκογόνο (το γλυκογόνο θα μετατραπεί ξανά σε γλυκόζη μόλις μειωθεί η περιεκτικότητα σε σάκχαρα στο αίμα). Ωστόσο, όταν τα αποθέματα γλυκογόνου είναι γεμάτα, διεγείρεται η λιπογένεση (παραγωγή λίπους).

Πού αποθηκεύονται τα λίπη;

Τα λίπη αποθηκεύονται στα λιποκύτταρα, τα κύτταρα ενός χαλαρού συνδετικού ιστού που ονομάζεται λιπώδης ιστός. Ένα λιποκύτταρο είναι σαν ένα μικρό πακέτο στο οποίο μπορεί να αποθηκευτεί μια σταγόνα λίπους.

Λευκός λιπώδης ιστός. (Φωτογραφία:Falty14/Wikimedia Commons)

Ο λιπώδης ιστός βρίσκεται κάτω από το δέρμα (υποδόρια), γύρω από τα εσωτερικά όργανα (σπλαχνικά), εντός του μυελού των οστών και στον ιστό του μαστού. Βρίσκεται σε διαφορετικές θέσεις του σώματος, που ονομάζονται αποθήκες λίπους. Ο υποδόριος λιπώδης ιστός βρίσκεται στην κοιλιά, το ισχίο, τους μηρούς κ.λπ. Ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός βρίσκεται ενδοκοιλιακά γύρω από τα ζωτικά όργανα του σώματος.

Κατανομή λίπους

Συχνά ακούμε τους όρους «μήλο» ή «αχλάδι» σε σχέση με την περιοχή του σώματος όπου αποθηκεύεται το λίπος. Οι σωματότυποι σε σχήμα μήλου αποθηκεύουν λίπος στο κεντρικό μέρος του σώματός τους, ενώ οι τύποι σε σχήμα αχλαδιού το αποθηκεύουν στο κάτω μέρος του σώματός τους. Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τους πιθανούς λόγους για τους οποίους διαφορετικοί άνθρωποι αποθηκεύουν λίπος σε διαφορετικές περιοχές του σώματός τους.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη δύο σημεία όταν συζητάμε την κατανομή του σωματικού λίπους – τον ​​αριθμό των λιποκυττάρων (λιποκυττάρων) σε μια συγκεκριμένη περιοχή και ο βαθμός πλήρωσής τους με λίπος. Αυτά τα δύο σημεία καθορίζουν τη συνολική και την περιφερειακή μάζα του λιπώδους ιστού στο σώμα μας. Τα τρέχοντα διαθέσιμα στοιχεία δεν υποδηλώνουν λόγο για τον πολλαπλασιασμό των λιποκυττάρων με βάση την περιοχή, αλλά δίνουν κάποια ιδέα για το τελευταίο, τον βαθμό πλήρωσης. Έτσι, μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια ότι οι διαφορές στην τοπική μάζα του λιπώδους ιστού οφείλονται στις διαφορές στον βαθμό πλήρωσης λίπους σε αυτά τα κύτταρα.

Διαφορές σε άνδρες και γυναίκες

Οι στεροειδείς ορμόνες παίζουν τεράστιο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Έτσι, η έκκριση διαφόρων στεροειδών ορμονών και η τοπική πυκνότητα των υποδοχέων τους θα αποφασίσουν, σε μεγάλο βαθμό, την κατανομή της λιπώδους μάζας. Οι διαφορές με βάση το φύλο είναι τέτοιες που οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ποσότητα λίπους που αποθηκεύεται υποδορίως σε σύγκριση με τους άνδρες, οι οποίοι έχουν υψηλότερο ποσοστό σπλαχνικού λίπους. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν περισσότερο διευρυμένους λιπώδεις ιστούς στην περιοχή γλουτιαίο-μηριαίο (ισχία και μηροί). Η αποθήκευση λίπους σε αυτή την περιοχή είναι επίσης αποτέλεσμα της έτοιμης δεκτικότητας που προκαλείται από την υψηλότερη δραστηριότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης σε αυτήν την περιοχή λόγω των στεροειδών ορμονών του γυναικείου φύλου. Ως αποτέλεσμα αυτών των ορμονών, οι γυναίκες αποθηκεύουν το μεγαλύτερο μέρος του λίπους τους στο κάτω μέρος του σώματος, ενώ οι άνδρες το αποθηκεύουν ομοιόμορφα σε όλο τους το σώμα, κυρίως στο κεντρικό τμήμα.

Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες τείνουν να έχουν ανακατανομή της λιπώδους μάζας προς την κοιλιακή περιοχή και αύξηση της σπλαχνικής παχυσαρκίας μετά την εμμηνόπαυση, πιθανώς λόγω της πτώσης των επιπέδων των οιστρογόνων (γυναικεία σεξουαλική ορμόνη). Οι γυναίκες, πριν φτάσουν στην εμμηνόπαυση, έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να προστατεύουν τα σπλάχνα τους από τη συσσώρευση λίπους μέχρι ένα ορισμένο βαθμό παχυσαρκίας. Οι άνδρες συσσωρεύουν λίπος σε αυτή την περιοχή σχεδόν παράλληλα με άλλες περιοχές. Αυτό τουλάχιστον εν μέρει εξηγείται από το γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερο χώρο στον λιπώδη ιστό τους.

Άγχος

Το χρόνιο στρες για μεγάλες χρονικές περιόδους είναι ένας σημαντικός παράγοντας για να αποφασίσετε πού αποθηκεύεται το λίπος, ανεξάρτητα από το φύλο. Η έκθεση στο στρες απελευθερώνει την ορμόνη του στρες κορτιζόλη και υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα αυτής της ορμόνης οδηγεί σε αποθήκευση λίπους κεντρικά στην κοιλιακή περιοχή. Όλοι εκτίθενται στο στρες, αλλά δεν ανταποκρίνονται όλοι εκκρίνοντας τα ίδια επίπεδα κορτιζόλης. Έτσι, τα άτομα που εκκρίνουν υψηλότερα επίπεδα αυτής της ορμόνης συσσωρεύουν περισσότερο λίπος στην κοιλιά.

Άλλοι παράγοντες

Η γενετική παίζει τεράστιο ρόλο στον καθορισμό της αντιδραστικότητάς μας στο στρες, τον μεταβολισμό, την ευαισθησία στην ινσουλίνη κ.λπ., τα οποία συμβάλλουν στο να αποφασίσουμε πού αποθηκεύει το σώμα μας λίπος. Παράγοντες όπως ο τρόπος ζωής και η ηλικία επηρεάζουν επίσης σε μεγάλο βαθμό τα επίπεδα κοιλιακού λίπους. Το αλκοόλ, το κάπνισμα, η έλλειψη ύπνου και η ελάχιστη άσκηση συμβάλλουν σε μεγαλύτερη ποσότητα κοιλιακού λίπους.

Το υπερβολικό λίπος, ανεξάρτητα από την περιοχή στην οποία αποθηκεύεται, συνοδεύεται από πολλά προβλήματα υγείας, αλλά το λίπος που αποθηκεύεται κεντρικά ενέχει περισσότερους κινδύνους για την υγεία από το χαμηλότερο σωματικό λίπος. Το σπλαχνικό λίπος είναι πιο επικίνδυνο από το υποδόριο λίπος. Η κοιλιακή παχυσαρκία συνοδεύεται από μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη, αντίστασης στην ινσουλίνη και άλλων σοβαρών παρενεργειών.

Είτε είστε μήλο είτε αχλάδι, ένα καθεστώς σωστής διατροφής, άσκησης και υγιεινού τρόπου ζωής είναι ζωτικής σημασίας για να παραμείνετε σε φόρμα.