Πώς επηρεάζουν οι πρόγονοί σας τη διάρκεια της ζωής σας;

Ένα από τα πράγματα που κάνουν τη ζωή όμορφη είναι η παροδική της. όσο καταθλιπτικό κι αν ακούγεται, όλοι θα πεθάνουμε… κάποια μέρα. Για πολλούς ανθρώπους αυτή είναι μια τρομακτική προοπτική και για άλλους δίνει αξία στα χρόνια μας. Για χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι έχουν εμμονή με την ιδέα να ζήσουν για πάντα, ή τουλάχιστον να καθυστερήσουν τον θάνατο όσο το δυνατόν περισσότερο. Για να κατανοήσουμε τη διάρκεια της ζωής μας, οι άνθρωποι έχουν συχνά ανατρέξει στους προγόνους τους. Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει τον ισχυρό μητριάρχη της οικογένειάς του που ζει μέχρι τα εκατό χρόνια και να αισθάνεται αισιόδοξος για την ικανότητά του να ζήσει μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Ωστόσο, καθώς καταλαβαίνουμε περισσότερα για την ανθρώπινη υγεία, τη συμπεριφορά και τη γενετική, ο ρόλος της ζωής και του DNA των προγόνων μας έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Επομένως, πόσο σημαντικό αντίκτυπο έχει το οικογενειακό ιστορικό σας στη διάρκεια της ζωής σας;

Οικογενειακό ιστορικό και κληρονομικότητα

Ο λόγος που οι άνθρωποι έχουν συχνά συνδέσει τη δυνατότητα ζωής τους με τους προγόνους τους είναι επειδή υπάρχει, στην πραγματικότητα, μια σαφής σύνδεση. Με άλλα λόγια, το να ζεις για μεγάλο χρονικό διάστημα φαίνεται να «τρέχει στην οικογένεια». Αυτό οδήγησε φυσικά τους ανθρώπους για χιλιάδες χρόνια να πιστεύουν ότι εάν οι γονείς και οι παππούδες τους ζούσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και μοιράζονταν το ίδιο «αίμα» (δηλαδή, τη γενετική σύνθεση), τότε θα ζούσαν επίσης για πολύ. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η τάση παρατηρήθηκε στις ίδιες οικογένειες, επομένως η μοίρα ενός ατόμου ήταν στενά συνδεδεμένη με τους προγόνους του.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, προέκυψε η θεωρία της εξέλιξης, καθοδηγούμενη από τις ιδέες του Κάρολου Δαρβίνου για τη φυσική επιλογή. Στις αρχές του 20ου αιώνα, το έργο του Γκρέγκορ Μέντελ για τη γενετική πυροδότησε μια νέα εποχή έρευνας και ανακάλυψης γύρω από την κληρονομικότητα και την ικανότητα των οργανισμών να μεταδίδουν ορισμένα χαρακτηριστικά με βάση το υλικό κληρονομικότητας. Αυτό το «υλικό» ήταν το DNA, το οποίο τώρα γνωρίζουμε ότι είναι το «σχέδιο» για κάθε μεμονωμένη πρωτεΐνη και διαδικασία και στάδιο ανάπτυξης σε πάντα ζωντανό οργανισμό.

Αυτές οι ανακαλύψεις —και πολλές άλλες κατά τον 20ό αιώνα— εδραίωσαν περαιτέρω την ιδέα ότι η μακροζωία ήταν βαθιά συνδεδεμένη με την οικογενειακή ιστορία κάποιου. Η κατανόησή μας για τις γενετικά συνδεδεμένες και κληρονομήσιμες ασθένειες έχει παγιώσει την ιδέα ότι η υγεία και η μακροζωία μας συνδέονται με γενετικούς παράγοντες που μεταδίδονται από τους γονείς μας.

Τα πεδία της γενετικής και της αναπαραγωγής έχουν αυξηθεί εκθετικά τον περασμένο αιώνα. Η γοητεία μας στον 21ο αιώνα με το χειρισμό γονιδίων για να επηρεάσει την έκφραση και τη συμπεριφορά των γονιδίων έχει οδηγήσει στη χρήση της κληρονομικότητας , η οποία είναι μια στατιστική εκτίμηση της μεταβλητότητας ενός φαινοτυπικού χαρακτηριστικού που προκαλείται από γενετική παραλλαγή σε έναν δεδομένο πληθυσμό. Με απλά λόγια, πόση ποικιλία σε ένα δεδομένο χαρακτηριστικό (π.χ. η διάρκεια ζωής) βασίζεται στα γονίδια ενός ατόμου, σε σύγκριση με περιβαλλοντικούς ή συμπεριφορικούς παράγοντες.

Ο 20ός αιώνας ήταν επίσης όταν η συζήτηση «φύση εναντίον ανατροφής» ήρθε στο προσκήνιο όταν συζητούσαμε για την υγεία, τη συμπεριφορά και τα αποτελέσματα της ζωής. Η φράση "φύση εναντίον ανατροφής" υποδηλώνει μια ισορροπία, λες και η κληρονομικότητα και η γενετική είναι υπεύθυνη για το 50% της ζωής σας και με τη σειρά της για τη διάρκεια ζωής σας, αλλά αυτό απλά δεν είναι αλήθεια…

Φύση εναντίον ανατροφής:Τι μας κάνει αυτό που είμαστε; (Φωτογραφία:iQoncept/Shutterstock)

Συμπεριφορικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες

Στη συζήτηση για το γιατί οι άνθρωποι είναι όπως είναι, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τους περιβαλλοντικούς παράγοντες - την «τροφή» του επιχειρήματος. Αυτό περιλαμβάνει τη δομή της οικογένειάς σας, την οικονομική σας κατάσταση, αν έχετε ή όχι αδέρφια, επίπεδο εκπαίδευσης, τραύμα, ιστορικό κακοποίησης, χώρα γέννησης, πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και δεκάδες άλλες μεταβλητές που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το γενετικό μας σχέδιο . Οι παράγοντες συμπεριφοράς περιλαμβάνουν πράγματα όπως το αν καπνίζετε ή όχι, τις διατροφικές σας συνήθειες, τη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου, την επιλεγμένη καριέρα και στοιχεία αυτοφροντίδας.

Σαφώς, αυτές οι μεταβλητές έχουν δυνητικά μεγάλη επίδραση στη διάρκεια ζωής μας, όπως ακριβώς κάνουν και στη συμπεριφορά μας. Μέχρι και τον 21ο αιώνα, η κληρονομικότητα (γενετική πτυχή) της διάρκειας ζωής μας υπολογιζόταν σε 20-30%. Αυτό σημαίνει ότι η διάρκεια ζωής ενός ατόμου πιστεύεται ότι εξαρτάται κατά 20-30% από γενετικούς παράγοντες και κατά 70-80% από περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες συμπεριφοράς.

Ωστόσο, μια πρόσφατη γενεαλογική μελέτη διεξήχθη από το Ancestry.com, σε συνεργασία με την Calico Life Sciences, η οποία ανήκει στην Google. Αυτή η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Genetics τον Νοέμβριο του 2018, είχε τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων με πληροφορίες οικογενειακού ιστορικού στην ιστορία της γενεαλογικής έρευνας, χρησιμοποιώντας δεδομένα από σχεδόν 54 εκατομμύρια οικογένειες και πάνω από 400 εκατομμύρια άτομα. Τα ευρήματα ήταν εκπληκτικά και έδειχναν πολύ μικρότερο βαθμό κληρονομικότητας από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως—μόνο 7% !

Αυτό το συμπέρασμα βασίστηκε στη συσχέτιση της διάρκειας ζωής μεταξύ των αδερφών, των συζύγων, των παιδιών και των ξαδέλφων, καθώς και των πεθερικών και των αδερφών των συζύγων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ισχυρότερους συσχετισμούς σε απροσδόκητες σχέσεις, όπως μεταξύ συζύγων (μη συγγενείς), και άλλων πιο απομακρυσμένων συγγενών που δεν έχουν γενετική σχέση! Ο λόγος για αυτό πιστεύεται ότι είναι το ενδιαφέρον ζευγάρωμα, μια μορφή σεξουαλικής επιλογής και ένα μοτίβο ζευγαρώματος που βασίζεται σε φαινοτυπική ομοιότητα.

Τι είναι το Assortative Mating;

Αυτό το μοτίβο βασίζεται στην ιδέα ότι οι σύντροφοι παρόμοιων φαινοτύπων είναι πιο πιθανό να ζευγαρώσουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι σύζυγοι στη μελέτη είχαν υψηλότερο συσχετισμό στη διάρκεια της ζωής τους από ό,τι είχαν με τους δικούς τους αδελφούς και αδελφές! Κάποιος που τρώει καλά και ασκείται τακτικά είναι πιο πιθανό να ζευγαρώσει με κάποιον άλλον που μοιράζεται αυτές τις ιδιότητες, παρά με έναν σύντροφο που είναι καθιστικός και παχύσαρκος με κακές διατροφικές συνήθειες. Οι σύζυγοι πιθανότατα εκτίθενται σε παρόμοιους περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες συμπεριφοράς, γεγονός που διατηρεί τη διάρκεια της ζωής τους σχεδόν ίδια.

Αν και αυτό δεν συμβαίνει πάντα, οι πλούσιοι τείνουν να παντρεύονται άλλους πλούσιους ανθρώπους και το εισόδημα σχετίζεται άμεσα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Ως εκ τούτου, οι σύζυγοι και ακόμη και τα πεθερικά που δεν έχουν συγγένεια μπορεί να μοιράζονται μια ισχυρή συσχέτιση όσον αφορά τη διάρκεια ζωής, με βάση τους αλληλεπικαλυπτόμενους περιβαλλοντικούς/οικονομικούς παράγοντες. Σε αυτή τη μελέτη, τα αδέρφια και τα πρώτα ξαδέρφια έδειξαν υψηλότερους συσχετισμούς για τη διάρκεια ζωής από ό,τι θα περίμενε κανείς, δεδομένης της γενετικής αποσύνδεσής τους. Πιθανότατα μοιράζονται τον τρόπο ζωής και την οικογενειακή τους ιστορία, όπως διατροφικές συνήθειες, ποιότητα ύπνου και επίπεδα στρες, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυτούς τους απροσδόκητους και σαφώς μη γενετικούς συσχετισμούς.

Μια τελευταία λέξη

Η τελευταία γενεαλογική έρευνα έχει βρει έναν παράγοντα κληρονομικότητας για τη διάρκεια ζωής μόνο 7%, που σημαίνει ότι περισσότερο από το 90% του φαινοτύπου της διάρκειας ζωής σας θα επηρεαστεί από τη ζωή που κάνετε και όχι από τα γονίδια με τα οποία γεννηθήκατε. Η υγεία και η ευεξία μας επηρεάζονται από αμέτρητους παράγοντες κατά τη διάρκεια της ζωής μας, από τους συντρόφους που επιλέγουμε (και τα πεθερικά που δεν επιλέγουμε) μέχρι το φαγητό που τρώμε και τις δουλειές που επιδιώκουμε. Την επόμενη φορά που θα ανατρέξετε στο οικογενειακό σας ιστορικό και θα αρχίσετε να ανησυχείτε για το πόσο καιρό σας έχει απομείνει, να θυμάστε ότι έχετε πολύ περισσότερο έλεγχο στη διάρκεια της ζωής σας από όσο νομίζετε!