Το τυφλό σημείο – Μείωση των χασμάτων γνώσης στην αστική φτώχεια με την παρατήρηση της γης σε αλληλεπίδραση με δομημένα και μη δομημένα γεωδεδομένα

Ζούμε σε μια περίοδο μιας από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες μεταναστεύσεις όλων των εποχών:τη μετάβαση από το αγροτικό σε αστικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα έναν αστικοποιημένο κόσμο (ΟΗΕ, 2018). Ζούμε επίσης σε εποχές όπου υπάρχουν περισσότερα δεδομένα από ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να έχουμε διαθέσιμα τα απαραίτητα δεδομένα για να κατανοήσουμε αυτές τις διαδικασίες της παγκόσμιας αστικοποίησης;

Πώς είναι ακόμα δυνατόν η Έκθεση Παγκόσμιας Μετανάστευσης (2015) να αναφέρει το 2015 ότι εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε μεγάλα κενά γνώσης σχετικά με πιθανώς τη μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων που σπρώχνουν προς τις πόλεις – τους φτωχούς; Αυτό βασίζεται σε πραγματική έλλειψη δεδομένων ή μας ενδιαφέρει λιγότερο αυτό το φαινόμενο;

Πρώτα απ 'όλα, ναι, αντιμετωπίζουμε πραγματική έλλειψη δεδομένων. Οι κοινές πηγές δεδομένων για τους φτωχούς των πόλεων, όπως οι απογραφές, είναι συχνά ξεπερασμένες, ασυνεπείς, δεν είναι διαθέσιμες με αντίστοιχη χωρική ακρίβεια ή θεματική λεπτομέρεια ή απλώς δεν είναι καθόλου διαθέσιμες. Επιπλέον, η αξιοπιστία αυτών των πηγών δεδομένων αμφισβητείται από ερευνητές, δηλώνοντας ότι ιδιαίτερα οι φτωχότεροι συχνά παραμένουν αόρατοι σε αυτά τα δεδομένα (π.χ. Tacoli, McGranahan &Satterthwaite, 2015).

Δεδομένα παρατήρησης της Γης για την προσέγγιση της αστικής φτώχειας 

Επομένως, χρειαζόμαστε νέα δεδομένα και νέες μεθόδους για την παροχή νέων προοπτικών για να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη γνώση των διαστάσεων, των χωρικών προτύπων και των διαδικασιών που σχετίζονται με την κοινωνική ομάδα των φτωχών πόλεων. «Η απόσταση φέρνει σαφήνεια» είναι ένα κοινό ρητό και ταιριάζει απόλυτα με την μακρινή θέα καθώς η Γη παρακολουθείται από δορυφόρους τηλεπισκόπησης. Το δομημένο περιβάλλον που αποτυπώνεται σε αυτά τα δεδομένα μπορεί να περιέχει μια έκφραση ανισότητας στις πόλεις και, με αυτόν τον τρόπο, οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες γίνονται ακόμη και ορατές από το διάστημα. Οι οργανικές, άμορφες, πολύπλοκες και πυκνές θάλασσες αυτοσχέδιων καταφυγίων έχουν σημαντικά διαφορετική φυσική εμφάνιση από τα επίσημα, σχεδιασμένα μέρη στις πόλεις (Taubenböck &Kraff, 2014).

Το Σχήμα 1 απεικονίζει αυτή την εμφάνιση μιας παραγκούπολης στη Βομβάη της Ινδίας σε άμεση σύγκριση με επίσημους οικισμούς. Πέρα από αυτό, απεικονίζεται μια ταξινόμηση βάσει τηλεπισκόπησης στο επίπεδο λεπτομέρειας-1 που ανακατασκευάζει τα κτίρια και τα μοτίβα τους.

Έχουμε αποδείξει ότι αυτές οι ιδιαιτερότητες του δομημένου περιβάλλοντος που προέρχονται από δεδομένα τηλεπισκόπησης αποτυπώνουν χωρικά τα περιβάλλοντα διαβίωσης της κοινωνικής ομάδας των φτωχών πόλεων σε κάποιο βαθμό (Εικ. 2; Wurm &Taubenböck, 2018). Βρίσκουμε ότι οι άνθρωποι που ζουν σε μορφολογικές φτωχογειτονιές παρουσιάζουν συγκριτικά χαμηλή μεταβλητότητα και πολλά από τα νοικοκυριά που βρίσκονται εκεί ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Έτσι, ο μορφολογικός αντιπρόσωπος που αναπτύχθηκε εδώ γίνεται θεμιτός για την προσέγγιση φαινομένων που σχετίζονται με την αστική φτώχεια με μια ρητή χωρική άποψη.

Παραμένοντας αποκλειστικά στον τομέα της Παρατήρησης της Γης (EO) από το διάστημα, μπορούν να αποδειχθούν συχνά ποιοτικά περιγραφόμενα ή παρατηρούμενα μειονεκτήματα για τους μη προνομιούχους εντός του αστικού τοπίου. Οι περιοχές εγκατάστασής τους εντοπίζονται συχνότερα σε περιοχές με υψηλή έκθεση. Ως παράδειγμα, χρησιμοποιώντας την απότομη κλίση του εδάφους που προκύπτει από ένα ψηφιακό μοντέλο επιφάνειας ως μεσολάβηση, μπορούμε να δείξουμε ότι ο κίνδυνος κατολίσθησης για τις παραγκούπολη είναι σημαντικά υψηλότερος. Όσον αφορά την υποδομή, τα νυχτερινά φώτα που συλλαμβάνονται από δεδομένα από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) αποκαλύπτουν χαμηλότερη εκπομπή φωτός στις φτωχογειτονιές. Αυτό μαρτυρά την έλλειψη υποδομής και αποκαλύπτει πολιτική παραμέληση (Kuffer et al., 2018).

Ο συνδυασμός της Παρατήρησης της Γης με άλλα δεδομένα γεωγραφικών δεδομένων για την προσέγγιση της αστικής φτώχειας 

Ο συνδυασμός δεδομένων EO με άλλα σύνολα δεδομένων διευρύνει σημαντικά το πεδίο εφαρμογής. Με βάση επιτόπιες έρευνες σε συνδυασμό με τρισδιάστατα μοντέλα του δομημένου περιβάλλοντος, βρίσκουμε μεγάλη πιθανότητα τα επίσημα δεδομένα απογραφής να υποτιμούν σημαντικά τους αριθμούς του πληθυσμού (Taubenböck &Wurm, 2015). Αυτή η εικόνα αποκαλύπτει την πολιτική άρνηση των φτωχών των πόλεων σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο. Καθώς τα λεπτομερή δεδομένα των ερευνών απουσιάζουν ως επί το πλείστον, τα δεδομένα κοινωνικών δικτύων έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν τα κενά γνώσης. Η αλληλεπίδραση των δεδομένων EO με τα tweet με γεωγραφικές ετικέτες αποκαλύπτει ότι σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο οι φτωχογειτονιές ανήκουν συχνά σε «ψηφιακές ερήμους» – περιοχές όπου η διαδικτυακή δραστηριότητα στο Twitter είναι μικρότερη από τον μέσο όρο της πόλης (Taubenböck et al., 2018).

Ωστόσο, ο εντοπισμός της φτώχειας εντός του αστικού τοπίου μέσω του αντιπροσώπου των κτιριακών κατασκευών έχει περιορισμούς. Η γενική λειτουργία των παραγκουπόλεων είναι να παρέχουν συγκρίσιμα φθηνούς χώρους διαβίωσης που να εξυπηρετούν την πρόσβαση στην πόλη, στις λειτουργίες της και στην κοινωνία της (Saunders, 2010). Αυτή η εννοιολογική προσέγγιση εισήχθη με τον όρο «Πόλη άφιξης», υποδεικνύοντας ότι αυτές οι τοποθεσίες χρησιμεύουν ως στέγη για τους φτωχούς μετανάστες αγροτικών αστικών περιοχών καθώς και για τους υπάρχοντες φτωχούς αστούς.

Φυσικά, αυτή η λειτουργία δεν παρέχεται μόνο από παράγκες παραγκουπόλεων αλλά και από άλλες εκδηλώσεις του δομημένου τοπίου. Σε μια διεξοδική βιβλιογραφική ανασκόπηση, τεκμηριώσαμε μορφολογικές κατηγορίες από πολύπλοκες, οργανικές, πυκνοκατοικημένες παραγκουπόλεις έως υποβαθμισμένες παλιές πόλεις, σε δομημένα και σχεδιασμένα περιβάλλοντα ακόμη και σε συγκεκριμένες μορφές όπως παραγκουπόλεις σε στέγες ή άνθρωποι με σκάφη (Εικ. 3, Taubenböck, Kraff &Wurm, 2018). Βρήκαμε ότι δεν υπάρχει ομοιογενής μορφολογικός ενοποιητικός παράγοντας των Πόλεων Άφιξης.

Το τυφλό σημείο – Μείωση των χασμάτων γνώσης στην αστική φτώχεια

Ναι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ακόμη και σήμερα σε περιόδους «μεγάλων δεδομένων», αντιμετωπίζουμε πραγματική έλλειψη πληροφόρησης για την αστική φτώχεια. Η Παρατήρηση της Γης σε αλληλεπίδραση με άλλα δομημένα (π.χ. απογραφή, επιτόπιες έρευνες) και μη δομημένα γεωδεδομένα (π.χ. από κοινωνικά δίκτυα) επιτρέπουν τη μείωση αυτών των κενών πληροφοριών. Ο ουσιαστικός συνδυασμός νέων πηγών δεδομένων και η χρήση πρόσφατων μεθοδολογικών εξελίξεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης θα επιτρέψει την περαιτέρω αύξηση της τρέχουσας γνώσης. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε σύνολο δεδομένων έχει τους δικούς του περιορισμούς και οι κρίσιμες προσεγγίσεις είναι απαραίτητες.

Ενώ υποστηρίζεται ότι η αστικοποίηση φέρνει πλούτο στους ανθρώπους (Glaeser, 2011), παρατηρείται συχνά ότι η αστική φτώχεια μπορεί να βρεθεί σχεδόν σε κάθε πόλη. Στην πραγματικότητα, όλοι οι νέοι δορυφόροι, τα δεδομένα και οι μέθοδοι είναι άχρηστα εάν οι μελετητές σε όλο τον κόσμο δεν γνωρίζουν τι και πού πρέπει να αναζητήσουν. Έτσι, είναι καιρός να σκεφτεί κανείς έξω από το πλαίσιο της δικής του πειθαρχίας για να αποκτήσει νέα και βαθύτερη γνώση σχετικά με αυτό το φαινόμενο. Ας ξεκινήσουμε τώρα!

Αυτά τα ευρήματα περιγράφονται σε πολλά άρθρα περιοδικών που διεξήγαγαν οι Hannes Taubenböck, Nicolas J. Kraff &Michael Wurm.

Αναφορές: 

1. Glaeser E (2011):Πόλεις, παραγωγικότητα και ποιότητα ζωής. Science 333 (6042), σελ. 592–594.
2. Kuffer M, Pfeffer K, Sliuzas R, Taubenböck H, Baud, I &van Maarseveen M (2018):Αποτύπωση του αστικού χάσματος σε εικόνες νυχτερινού φωτός από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. IEEE Journal of Selected Topics in Applied Earth Observation and Remote Sensing, τομ. 11(8), σελ. 2578-2586.
3. Saunders, D. (2010). Πόλεις αφίξεων . Λονδίνο, ΗΒ:Ευλογία.
4. Tacoli C, McGranahan G, Satterthwaite D (2015):Αστικοποίηση, Αγροτική-Αστική Μετανάστευση και Αστική Φτώχεια; Διεθνές Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης:Λονδίνο, Η.Β. ISBN 978-1-78431-137-7
5. Taubenböck H &Kraff N (2014):Η φυσική όψη των παραγκουπόλεων – Μια δομική σύγκριση των παραγκουπόλεων στη Βομβάη της Ινδίας με βάση δεδομένα τηλεπισκόπησης . Journal of Housing &the Built Environment. τόμ. 29, τεύχος 1, σσ. 15-38.
6. Taubenböck H &Wurm M (2015):Ich weiß, dass ich nichts weiß – Bevölkerungsschätzung στο einer Megacity. SpringerSpektrum. S. 171-178.
7. Taubenböck H, Staab J, Zhu XX, Geiß C, Dech S &Wurm M (2018):Έμειναν πίσω ψηφιακά οι φτωχοί; Αναλύοντας τα αστικά χωρίσματα χρησιμοποιώντας τηλεπισκόπηση και δεδομένα twitter. ISPRS International. Journal of Geo-Information. τόμ. 7(8), 304, σελ. 1-18.
8. Taubenböck H, Kraff N &Wurm M (2018):Η μορφολογία της πόλης άφιξης – Μια παγκόσμια κατηγοριοποίηση βασισμένη σε βιβλιογραφικές έρευνες και δεδομένα τηλεπισκόπησης . Εφαρμοσμένη Γεωγραφία, τόμ. 92, σσ. 150-167.
9. Ηνωμένα Έθνη (2014). Προοπτικές αστικοποίησης του κόσμου . Νέα Υόρκη.
10. Παγκόσμια Έκθεση Μετανάστευσης (2015). Μετανάστες και πόλεις . Γενεύη, Ελβετία:Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
11. Wurm M &Taubenböck H (2018):Ανίχνευση κοινωνικών ομάδων από το διάστημα – Χαρτογράφηση μορφολογικών παραγκουπόλεων με βάση την τηλεπισκόπηση και αξιολόγηση με δεδομένα εισοδήματος. Επιστολές τηλεπισκόπησης. τόμ. 9(1), σσ. 41-50.