Ποιο είναι το μέλλον της επαναχρησιμοποίησης του νερού στην Ευρώπη;
Η λειψυδρία επηρεάζει πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο και η επαναχρησιμοποίηση του νερού μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. Ωστόσο, οι δυνατότητές του παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα πιθανά εμπόδια στις πρακτικές επαναχρησιμοποίησης του νερού στην Ευρώπη περιλαμβάνουν (i) μια ασυνεπή εθνική νομοθεσία στα κράτη μέλη, (ii) το κόστος επαναχρησιμοποίησης του νερού (π.χ. αναβάθμιση σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων (WTP) για την αντιμετώπιση αυστηρότερων ορίων στην ποιότητα του νερού) και ( iii) τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, μια γενική δυσπιστία του κοινού που σχετίζεται με τον κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Για να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια και να επιταχυνθεί μια ασφαλής πρακτική επαναχρησιμοποίησης του νερού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC) ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με μια νομοθετική πρόταση σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας (MQR) για την επαναχρησιμοποίηση του νερού στη γεωργική άρδευση (και την αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα). Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της ΕΚ έλαβε την εντολή να οριστικοποιήσει μια τεχνική έκθεση που προτείνει MQR για κατηγορίες επαναχρησιμοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής άρδευσης και αναπλήρωσης υδροφορέων, καθώς και που καλύπτει τις σχετικές πτυχές (π.χ. ποιότητα νερού, εφαρμογή, παρακολούθηση). Η τελική έκθεση δημοσιεύθηκε πρόσφατα και έλαβε ορισμένες παρατηρήσεις από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και την Επιστημονική Επιτροπή για την Υγεία, το Περιβάλλον και τους Αναδυόμενους Κινδύνους (SCHEER) (Rizzo et al., 2018), οι οποίες ζητήθηκαν από την EC μια επιστημονική συμβουλές για να διασφαλιστεί ότι το προτεινόμενο EU MQR που προτείνεται από το ΚΚΕρ αντιμετωπίζει κατάλληλα τους κινδύνους και διασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος.
Συγκεκριμένα, η SCHEER είναι της γνώμης ότι «το προτεινόμενο MQR παρέχει ανεπαρκή προστασία έναντι των περιβαλλοντικών κινδύνων». Μία από τις κύριες ανησυχίες της SCHEER σχετίζεται με το θέμα ότι ο κίνδυνος που σχετίζεται με την εμφάνιση (στα λύματα WTP) ορισμένων παραμέτρων, όπως η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (WFD) χημικών προτεραιότητας και άλλων οργανικών ρύπων (δηλαδή, οι λεγόμενοι μολυσματικές ουσίες αναδυόμενης ανησυχίας (CEC), που περιλαμβάνουν φαρμακευτικά προϊόντα, προϊόντα προσωπικής φροντίδας, μικροπλαστικά κ.λπ. (Pal et al., 2014)), δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς.
Επιπλέον, σύμφωνα με την επιστημονική συμβουλή της SCHEER, το έγγραφο του ΚΚΕρ δεν λαμβάνει υπόψη τον μικροβιολογικό κίνδυνο που σχετίζεται με την αναγέννηση βακτηρίων σε αποθηκευμένα επεξεργασμένα λύματα πριν από την επαναχρησιμοποίηση του νερού για γεωργική άρδευση, επειδή το μόνο σημείο συμμόρφωσης που προτείνει το ΚΚΕρ είναι «το τελικό ανακυκλωμένο απόβλητο νερού μετά από επαρκή θεραπεία». Στην πραγματικότητα, οι διαδικασίες επεξεργασίας και απολύμανσης λυμάτων δεν μπορούν να απενεργοποιήσουν πλήρως τα βακτήρια υπό τυπικές συνθήκες λειτουργίας που εφαρμόζονται στο WTP, τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν ξανά μετά την επεξεργασία (Li et al., 2013; Fiorentino et al., 2015).
Μια επιπλέον ανησυχία για την άρδευση των καλλιεργειών με επεξεργασμένα λύματα σχετίζεται με την πιθανή συμβολή των λυμάτων WTP στον κίνδυνο μεταφοράς ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Τα λύματα WTP περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις κινητών γενετικών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων) που περιέχουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά γονίδια που μπορεί να προάγουν την εξάπλωση της αντοχής στα αντιβιοτικά στο έδαφος και/ή στα φυτά (Rizzo et al., 2013; Becerra-Castro et al., 2015). Δυστυχώς, η έκθεση του ΚΚΕρ δεν έλαβε υπόψη τον κίνδυνο ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζεται ότι «παθογόνα μπορούν να επιβιώσουν σε επιφάνειες καλλιεργειών και σε εδάφη με δυνατότητα να μεταδοθούν σε ανθρώπους ή ζώα ή σε υπόγεια ή επιφανειακά ύδατα .”
Για να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εμφάνιση παθογόνων μικροοργανισμών, CEC και την εξάπλωση της αντοχής στα αντιβιοτικά, καθιστώντας έτσι την επαναχρησιμοποίηση του νερού για την άρδευση των καλλιεργειών ασφαλέστερη, θα πρέπει να χρησιμοποιείται μια μέθοδος τριτοβάθμιας επεξεργασίας. Το σύστημα ελάχιστης τριτοβάθμιας επεξεργασίας θα πρέπει να περιλαμβάνει συμβατικό φιλτράρισμα ακολουθούμενο από διαδικασία απολύμανσης, αλλά όταν είναι οικονομικά εφικτό/αειφόρο, θα πρέπει να εφαρμόζονται πιο αποτελεσματικά συστήματα επεξεργασίας όπως διήθηση, προσρόφηση και απολύμανση ή προηγμένες διαδικασίες οξείδωσης (π.χ. ακτινοβολία UV-C σε συνδυασμό με H2O2 ).
Τέλος, ένα κατάλληλο πρόγραμμα παρακολούθησης θα πρέπει να περιλαμβάνει, εκτός από τις σχετικές συμβατικές ακαθάριστες παραμέτρους (δηλαδή, BOD5 , COD, TSS κ.λπ.), επιλεγμένα CEC και δείκτες αντοχής στα αντιβιοτικά, υποπροϊόντα απολύμανσης και δοκιμές τοξικότητας. Η επιλογή των καταλληλότερων παραμέτρων/δεικτών θα πρέπει να βασίζεται στις συνεχιζόμενες σχετικές προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ (βλ. π.χ. Λίστα παρακολούθησης της ΕΕ, νόμος για την προστασία των υδάτων της Ελβετίας, δίκτυο NORMAN, Δράση COST NEREUS ES1403 και έργα της ΕΕ όπως το ANSWER MSCA ITN).
Αυτά τα ευρήματα περιγράφονται εν μέρει στο άρθρο με τίτλο Προτεινόμενες ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας της ΕΕ για επαναχρησιμοποίηση νερού στη γεωργική άρδευση και αναπλήρωση υδροφορέων:επιστημονικές συμβουλές SCHEER, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Current Opinion in Environmental Science &Health .
Αυτό το χειρόγραφο συνοψίζει τις επιστημονικές συμβουλές του SCHEER για το έγγραφο του ΚΚΕρ για την επαναχρησιμοποίηση του νερού και οριστικοποιήθηκε από τον Luigi Rizzo από το Πανεπιστήμιο του Σαλέρνο, τη Renate Krätke από το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Αξιολόγησης Κινδύνων, τον Jan Linders από το RIVM, τον Marian Scott από το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, Ο Marco Vighi από το Ινστιτούτο Υδάτων IMDEA και ο Pim deVoogt από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και το Ερευνητικό Ινστιτούτο Υδάτινων Κύκλων KWR.
Αναφορές:
- Becerra-Castro C, Lopes AR, Vaz-Moreira I, Silva EF, Manaia CM, Nunes OC (2015). Επαναχρησιμοποίηση λυμάτων στην άρδευση:μια μικροβιολογική προοπτική για τις επιπτώσεις στη γονιμότητα του εδάφους και στην ανθρώπινη και περιβαλλοντική υγεία. Environ Int 2015, 75:117-135.
- Fiorentino A, Ferro G, Alferez M Castro, Polo-López MI, Fernández-Ibañez P, Rizzo L (2015). Αδρανοποίηση και εκ νέου ανάπτυξη ανθεκτικών σε πολλά φάρμακα βακτηρίων στα αστικά λύματα μετά από απολύμανση με διαδικασίες ηλιακής ενέργειας και χλωρίωσης. J Photochem Photobiol Β, 148:43-50.
- Li D, Zeng S, Gu AZ, He M, Shi H. (2013). Απενεργοποίηση, επανενεργοποίηση και εκ νέου ανάπτυξη γηγενών βακτηρίων σε ανακυκλωμένο νερό μετά από απολύμανση με χλώριο μιας μονάδας επεξεργασίας αστικών λυμάτων. J Environ Sci, 25:1319-1325.
- Pal A, He Y, Jekel M, Reinhard M, Gin K Yew-Hoong (2014). Αναδυόμενοι ρύποι με σημασία για τη δημόσια υγεία ως ενώσεις δεικτών ποιότητας νερού στον αστικό κύκλο του νερού. Περιβάλλω. Int., 71:46–62.
- Rizzo L., Kraetke R., Linders J., Scott M., Vighi M., de Voogt P. (2018). Προτεινόμενες ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας της ΕΕ για την επαναχρησιμοποίηση του νερού στη γεωργική άρδευση και την αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα:Επιστημονικές συμβουλές SCHEER. Current Opinion in Environmental Science &Health 2, 7-11.
- Rizzo L, Manaia C, Merlin C, Schwartz T, Dagot C, Ploy MC, Michael I, Fatta-Kassinos D (2013). Οι μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων ως εστίες για ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια και γονίδια που εξαπλώνονται στο περιβάλλον:μια ανασκόπηση. Sci Total Environ, 447:345–360.
