Μπορεί ένα φίδι να πεθάνει από το δάγκωμα του εαυτού του;

Τα φίδια παράγουν δηλητήριο στο στόμα τους για να τα βοηθήσουν να αφομοιώσουν τη λεία τους. Το δηλητήριο είναι ένα υγρό που αποτελείται από πρωτεΐνες, το οποίο μπορεί να είναι επιβλαβές για τον άνθρωπο εάν εγχυθεί στη σάρκα μας. Τα φίδια δεν βλάπτονται από το δηλητήριό τους όταν το χωνεύουν.

Τη στιγμή που σκεφτόμαστε τη λέξη «φίδι», αυτό που χτυπά το μυαλό των περισσότερων ανθρώπων είναι το δηλητήριο . Ενώ οι περισσότεροι από εμάς κατανοούμε καλά ότι το δηλητήριο μπορεί να είναι θανατηφόρο ή να μας βλάψει, έχετε αναρωτηθεί ποτέ εάν ένα φίδι μπορεί να επηρεαστεί από το δηλητήριό του;

Εάν το δηλητήριο του φιδιού παράγεται στο στόμα, μπορεί να επηρεαστεί το φίδι αν το καταπιεί κατά λάθος; Και για να τελειώσει όλο αυτό, μπορεί ένα φίδι να κάνει μόνος του την έγχυση δηλητηρίου και να βλάψει τον εαυτό του; Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, ας ξεκινήσουμε με το πώς και γιατί τα φίδια παράγουν δηλητήριο αρχικά.

Ρόλος του δηλητηρίου

Το δηλητήριο του φιδιού είναι μια υγρή έκκριση που παράγεται στους σιελογόνους αδένες, οι οποίοι τροποποιούνται ειδικά στα δηλητηριώδη φίδια. Ο πρωταρχικός σκοπός του δηλητηρίου είναι να ακινητοποιεί τα θηράματα και να βοηθά τα φίδια στην πεπτική τους διαδικασία.

Ένα φίδι έτοιμο να επιτεθεί. (Φωτογραφία:mgkuijpers/ fotolia.com)

Το κεντρικό συστατικό του δηλητηρίου του φιδιού είναι η πρωτεΐνη. Αυτές οι τοξικές πρωτεΐνες είναι η αιτία των βλαβερών επιπτώσεων που προκύπτουν από την ένεση του δηλητηρίου του φιδιού στη σάρκα. Το δηλητήριο περιέχει επίσης ειδικά ένζυμα που βοηθούν στη διάσπαση μεγάλων μορίων με γρήγορο ρυθμό, κάτι που βοηθά περαιτέρω στην πέψη του φιδιού. Το ένζυμο βοηθά στη διάσπαση υδατανθράκων, πρωτεϊνών, φωσφολιπιδίων και νουκλεοτιδίων στο θήραμα του φιδιού.

Ένα επιπλέον συστατικό που υπάρχει στο δηλητήριο του φιδιού είναι οι πολυπεπτιδικές τοξίνες. Αυτά τα πολυπεπτίδια είναι τα στοιχεία που δίνουν μια τέτοια δηλητηριώδη γροθιά στο δηλητήριο. Τα πολυπεπτίδια είναι αλυσίδες αμινοξέων που περιέχουν 50 ή λιγότερα από αυτά τα βασικά συστατικά. Οι πολυπεπτιδικές τοξίνες διαταράσσουν τη λειτουργία των κυττάρων και μπορούν ακόμη και να οδηγήσουν σε κυτταρικό θάνατο. Ειδικά τοξικά συστατικά του δηλητηρίου των φιδιών βρίσκονται σε όλα τα δηλητηριώδη φίδια, γενικά, ενώ ορισμένες τοξίνες είναι συγκεκριμένες σε συγκεκριμένες ράτσες φιδιών.

Μηχανισμός παράδοσης

Η πιο κοινή μέθοδος έγχυσης δηλητηρίου είναι η χρήση κυνόδοντα. Οι κυνόδοντες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στον μηχανισμό απελευθέρωσής τους, καθώς είναι σε θέση να τρυπούν τον ιστό και να επιτρέπουν στο δηλητήριο να ρέει μέσα στην πληγή που έχει προκληθεί. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα είδη φιδιών που έχουν αναπτύξει διαφορετικές προσαρμογές για την παροχή δηλητηρίου, όπως φτύσιμο ή εκτόξευση δηλητηρίου. Το φτύσιμο ή η εκτόξευση δηλητηρίου εξυπηρετεί τον σκοπό ενός αμυντικού μηχανισμού, παρά μια μορφή επίθεσης κατά του θηράματος.

Ανατομία στόματος φιδιού (Φωτογραφία:NoPainNoGain/Shutterstock)

Ο μηχανισμός έγχυσης δηλητηρίου σε κάθε φίδι είναι σχεδόν ο ίδιος και περιέχει τέσσερα κύρια συστατικά. Το πρώτο είναι οι δηλητηριώδεις αδένες . Αυτοί οι εξειδικευμένοι αδένες βρίσκονται κυρίως στο κεφάλι και συγκεκριμένα στο πίσω μέρος του λαιμού. Πρωταρχικός σκοπός τους είναι η παραγωγή και αποθήκευση δηλητηρίου. Ένα άλλο σημαντικό συστατικό είναι οι μύες υπάρχουν στο κεφάλι, τα οποία είναι ισχυρά και εξυπηρετούν διττό σκοπό. Βοηθούν να σφίξουν και να τρυπήσουν το θήραμα, ενώ βοηθούν επίσης στη ρύθμιση της ποσότητας του δηλητηρίου που εγχέεται. Τα τελευταία δύο κρίσιμα μέρη είναι οι αγωγοί και οι κυνόδοντες . Οι αγωγοί παρέχουν μια οδό για το δηλητήριο από τους αδένες προς τους κυνόδοντες, ενώ οι κυνόδοντες είναι τροποποιημένα δόντια που έχουν κοίλα κανάλια μέσω των οποίων ρέει το δηλητήριο.

Σκοτώνει ή δεν σκοτώνει;

Μπορεί ένα φίδι να είναι θανατηφόρο για τον εαυτό του;

Το πρώτο πρωταρχικό ερώτημα είναι, δεδομένου ότι το δηλητήριο υπάρχει στον σιελογόνο αδένα, τι θα συνέβαινε εάν το φίδι το χωνέψει;

Λοιπόν, η απάντηση είναι ότι τα δηλητηριώδη φίδια ΔΕΝ βλάπτονται από κανένα δηλητήριο όταν το αφομοιώνουν, επειδή το κύριο συστατικό του δηλητηρίου είναι η πρωτεΐνη. Για να είναι ισχυρές οι πρωτεϊνικές τοξίνες, πρέπει είτε να εγχυθούν είτε να απορροφηθούν στον ιστό του σώματος ή στην κυκλοφορία του αίματος. Η κατάποση δηλητηρίου φιδιού δεν είναι επιβλαβής για τον απλούστατο λόγο ότι αυτές οι επιβλαβείς τοξίνες θα διασπαστούν από το οξύ του στομάχου και τα πεπτικά ένζυμα στις κύριες αβλαβείς μορφές τους.

Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει εάν το δηλητήριο εισχωρούσε στην κυκλοφορία του αίματος ενός φιδιού είτε μέσω ενός άλλου φιδιού που το δάγκωσε είτε μέσω του ίδιου του φιδιού. Η άμεση είσοδος δηλητηρίου στο αίμα θα είχε την ίδια επίδραση στο φίδι όπως θα είχε και στη λεία του.

Με λίγα λόγια, ένα φίδι μπορεί να αυτοκτονήσει δαγκώνοντας τον εαυτό του, με την προϋπόθεση ότι θα δαγκωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε το δηλητήριο να εισέλθει απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος.