Τι επιφυλάσσει το μέλλον για την Καφέ Αρκούδα της Κανταβρίας που απειλείται με εξαφάνιση;

Οι καφέ αρκούδες, όπως και πολλά άλλα μεγάλα σαρκοφάγα ζώα, αναρρώνουν και επεκτείνουν τη γκάμα τους τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην Ευρώπη. Για να καταστεί δυνατή η συνύπαρξή τους με τους ανθρώπους, νέες στρατηγικές είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της επιβίωσής τους, όπως ο εντοπισμός περιοχών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να κατοικήσουν, η εξερεύνηση της συμπεριφοράς τους ή η εμβάθυνση σε πιθανές μελλοντικές αλλαγές στο περιβάλλον τους.

Μερικές μελέτες για καφέ αρκούδες σε τοπία τροποποιημένα από τον άνθρωπο αναπτύχθηκαν πρόσφατα από μια ερευνητική ομάδα που βρίσκεται στα βόρεια της Ισπανίας (Research Unit of Biodiversity, UMIB), με επίκεντρο τον μικρό, απομονωμένο και απειλούμενο πληθυσμό των καφέ αρκούδων της Κανταβρίας. Αυτός ο αυξανόμενος πληθυσμός φιλοξενεί περίπου 300 άτομα και χωρίζεται σε δύο ελαφρώς συνδεδεμένους υποπληθυσμούς.

Αρχικά, οι ερευνητές διερεύνησαν τη χρήση και την επιλογή του οικοτόπου των καφέ αρκούδων και βρήκαν δυνητικά ευνοϊκούς οικοτόπους για αυτές τις καφέ αρκούδες χρησιμοποιώντας μοντέλα μέγιστης εντροπίας. Συμπεριλαμβανομένων δεδομένων κατανομής και διαφορετικών μεταβλητών τοπίου (υψόμετρο, κλίση, βλάστηση, ανθρώπινες υποδομές…), το λογισμικό MaxEnt παρείχε μεταβλητές που καθόρισαν την παρουσία αρκούδας και την πιθανότητα εμφάνισης για την περιοχή μελέτης. Αυτή η πιθανότητα βασίζεται κυρίως στο πόσο παρόμοια είναι η περιοχή με την περιοχή όπου ζουν πραγματικά οι αρκούδες.

Οι αρκούδες της Κανταβρίας προτιμούν συνήθως απότομες ορεινές περιοχές με χαμηλή ανθρώπινη πυκνότητα πληθυσμού και μεγάλη δασική κάλυψη, αν και μπορούν να προσαρμοστούν σε πολλές καταστάσεις. Αυτή η μελέτη αντικατοπτρίζει ότι υπάρχουν ακόμη πολλές κατάλληλες περιοχές για την παρουσία αρκούδων όπου βρίσκεται ο μικρότερος υποπληθυσμός, ενώ για τον άλλο υποπληθυσμό, σχεδόν όλος ο κατάλληλος βιότοπος έχει ήδη καταληφθεί από το είδος (αν και η πυκνότητα των ατόμων δεν είναι ακόμη βέλτιστη ). Προσδιορισμός a priori Αυτές οι περιοχές επέκτασης μπορούν να αποφύγουν πολλές συγκρούσεις με τους ανθρώπους που κατοικούν σε αυτά τα μέρη, καθώς μπορούν να θεσπιστούν μέτρα πρόληψης ζημιών και εκστρατείες ενημέρωσης για να διευκολυνθεί η επικείμενη συνύπαρξη αυτών των ανθρώπων και των καφέ αρκούδων.

Καθώς οι καφέ αρκούδες της Κανταβρίας είναι ως επί το πλείστον χορτοφάγοι, οι αλλαγές και οι μειώσεις των φυτών με τα οποία τρέφονται και που τους προσφέρουν καταφύγιο μπορεί να είναι καθοριστικές για το μέλλον αυτού του είδους. Η ομάδα μελέτησε μελλοντικές αλλαγές στην κατανομή πολλών δέντρων που χρησιμεύουν ως τροφή ή κάλυψη για αρκούδες (καστανιές, βελανιδιές, οξιές, βελανιδιές και βατόμουρα) λόγω της κλιματικής αλλαγής. Περιλάμβαναν μια μεγάλη συλλογή περιβαλλοντικών μεταβλητών (κλίμα, υδρογραφία, πληθυσμός, δρόμοι, έδαφος…) στο παρόν και στο μέλλον (2050 και 2070 σε δύο σενάρια κλιματικής αλλαγής:μέτρια και απαισιόδοξη) και την εμφάνιση δεδομένων για κάθε είδος δέντρου. χρησιμοποιώντας τον αλγόριθμο μηχανικής μάθησης Random Forest. Αργότερα, το μοντέλο κάθε είδους δέντρου χρησιμοποιήθηκε ως μεμονωμένος προγνωστικός παράγοντας για τη δυναμική κατανομή της αρκούδας στα διαφορετικά σενάρια.

Τα αποτελέσματα δείχνουν μείωση σχεδόν σε όλα τα είδη δέντρων σε μελλοντικά σενάρια κλιματικής αλλαγής και μερικά από αυτά μπορεί να μετακινηθούν προς περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο βορειότερα, όπου η ανθρώπινη πυκνότητα είναι μεγαλύτερη. Επομένως, οι αρκούδες θα πρέπει να μετακινηθούν σε περιοχές όπου μπορούν να βρουν τροφή και καταφύγιο, πλησιάζοντας, με τη σειρά τους, σε πολυκατοικημένες περιοχές. Η διερεύνηση αυτών των αλλαγών παρέχει ένα νέο όραμα για τη διατήρηση των απειλούμενων ειδών μακροπρόθεσμα, επιτρέποντας την ανάπτυξη στρατηγικών με μεγαλύτερη προσδοκία από το συνηθισμένο.

Τα Κανταβρικά Όρη είναι, γενικά, μια αρκετά εξανθρωπισμένη περιοχή, αν και τα περισσότερα χωριά στην περιοχή των αρκούδων είναι μικρά. Επιπλέον, το οδικό δίκτυο και η παρουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως η κτηνοτροφία ή η γεωργία αφήνουν ελάχιστο ομοιογενή χώρο για τις αρκούδες. Η ερευνητική ομάδα της Κανταβριανής καφέ αρκούδας μελέτησε την επίδραση διαφορετικών δομών και απόστασης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (χωριά, δρόμοι, σημεία παρατήρησης της φύσης…) στη συμπεριφορά των αρκούδων, αναλύοντας τη συμπεριφορά σε εγρήγορση 80 ωρών καταγεγραμμένων αρκούδων σε μια περίοδο 10 ετών με το λογισμικό ΜΠΟΡΙΣ.

Τα αποτελέσματα που ελήφθησαν υποδηλώνουν ότι το γενικό μοτίβο της ανθρώπινης αποφυγής από τις αρκούδες είναι προσαρμοσμένο στο τροποποιημένο από τον άνθρωπο τοπίο που κατοικούν και η εγγύτητα των υποδομών ή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων δεν φαίνεται να προκαλεί αύξηση της συμπεριφοράς τους σε εγρήγορση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν πιο ανεπαίσθητες επιδράσεις (όπως το φυσιολογικό στρες) που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα άτομα χωρίς να δείχνουν προφανείς επιπτώσεις στη συμπεριφορά τους.

Για να βελτιωθούν τα μέτρα διατήρησης, απαιτείται περισσότερη έρευνα, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών όπως η τηλεμετρία των ατόμων για να γνωρίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια πού και πότε κινούνται οι αρκούδες, καθώς και τους ρυθμούς δραστηριότητάς τους.