Τι είναι η ακτινοβολία υποβάθρου; Πηγές και Κίνδυνοι
Ακτινοβολία παρασκηνίου είναι ιονίζουσα ακτινοβολία που υπάρχει στο φυσικό περιβάλλον. Δεν περιλαμβάνει μη ιονίζουσα ακτινοβολία, όπως ορατό φως ή ραδιοκύματα, ούτε περιλαμβάνει σκόπιμη ακτινοβολία, όπως σε ραδιενεργές πηγές ή έρευνα ή τεχνητά αντικείμενα, όπως το λούστρο Fiestaware. Η ιονίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει άλφα, βήτα, γάμα, ακτίνες Χ και νετρόνια.
Η ακτινοβολία υποβάθρου εμφανίζεται παντού. Η ποσότητα ποικίλλει από το ένα μέρος στο άλλο, αλλά συνήθως δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για την υγεία.
Πηγές ακτινοβολίας παρασκηνίου
Διάφορες αναφορές αποδίδουν ελαφρώς διαφορετικές τιμές στην ποσότητα της ακτινοβολίας υποβάθρου που αποδίδεται σε διάφορες πηγές. Αυτό συμβαίνει επειδή η σύνθεσή του δεν είναι παντού η ίδια. Όμως, περίπου το ήμισυ της ακτινοβολίας υποβάθρου (ή περισσότερο, ανάλογα με το πού ζείτε) προέρχεται από ισότοπα ραδονίου, περίπου το 12% προέρχεται από τεχνητές πηγές. Περίπου το 11% προέρχεται από κοσμικές ακτίνες. Περίπου το 11% προέρχεται από πετρώματα, ορυκτά και δομικά υλικά. και περίπου το 5% προέρχεται από φαγητό και ποτό.
Οι συγκεκριμένες πηγές ακτινοβολίας υποβάθρου περιλαμβάνουν:
- Αέριο ραδόνιο από το έδαφος
- Κοσμικές ακτίνες (το υψόμετρο επηρεάζει την έκθεση, τόσο υψηλότερο στα αεροσκάφη και στο ISS)
- Φυτά που απορροφούν ισότοπα από το έδαφος και το νερό
- Τα τρόφιμα, ειδικά τα προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε ισότοπο κάλιο-40
- Φυσικά ραδιοϊσότοπα στο νερό
- Φυσικά ραδιοϊσότοπα σε πετρώματα και ορυκτά, ειδικά ουράνιο και θόριο
- Ισότοπα σε οικοδομικά υλικά, όπως ασβεστόλιθος, σκυρόδεμα και τούβλα
- Ιατρικές εξετάσεις, κυρίως από αξονικές τομογραφίες, καθώς και ορισμένες από ακτινογραφίες και άλλη πυρηνική ιατρική (η ακτινοβολία για τη θεραπεία του καρκίνου δεν θεωρείται υπόβαθρο)
- Δοκιμή πυρηνικών όπλων
- Πυρηνική ενέργεια και ενέργεια από άνθρακα
- Πυρηνικά ατυχήματα
- Κελύφη απεμπλουτισμένου ουρανίου
- Τσιγάρα (από πολώνιο)
Πόσο υψηλή είναι η ακτινοβολία φόντου;
Η ακτινοβολία υποβάθρου προέρχεται τόσο από φυσικές όσο και από τεχνητές πηγές. Υπάρχει παντού, αλλά η ποσότητα ποικίλλει πολύ από μέρος σε μέρος και εξαρτάται επίσης από το πού εργάζεται ένα άτομο. Η μέση ετήσια αποτελεσματική δόση κυμαίνεται μεταξύ 2 και 4 mSv. Τα μέρη όπου τα ποσοστά δόσης υπερβαίνουν τα 10 mSv/έτος θεωρούνται περιοχές υψηλής φυσικής ακτινοβολίας υποβάθρου (HNBR). Για παράδειγμα, η ακτινοβολία υποβάθρου στο Ραμσάρ του Ιράν είναι 6 έως 131 Sv/έτος (κυρίως από φυσικά ραδιενεργό ασβεστόλιθο και ραδόνιο).
Κίνδυνοι ακτινοβολίας παρασκηνίου
Αν και είναι καλή ιδέα να αποφεύγετε την περιττή έκθεση σε ακτινοβολία, η ακτινοβολία υποβάθρου συνήθως δεν παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία. Τα ανθρώπινα κύτταρα διαθέτουν πολλούς μηχανισμούς επιδιόρθωσης για την αποκατάσταση της βλάβης από την ιονίζουσα ακτινοβολία. Επίσης, το όφελος από ορισμένες πηγές ακτινοβολίας υπερτερεί κατά πολύ του κινδύνου τους. Για παράδειγμα, το κάλιο από τις μπανάνες περιλαμβάνει φυσικά μια μικρή ποσότητα καλίου-40, αλλά το στοιχείο είναι απαραίτητο για τη διατροφή του ανθρώπου. Μια μαστογραφία έχει ως αποτέλεσμα 42 mrem (0,42 mSv) έκθεσης σε ακτίνες Χ, ωστόσο η έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου είναι πιο ωφέλιμη από τον μικροσκοπικό κίνδυνο από την ακτινοβολία.
Οι ερευνητές που εξετάζουν μια πιθανή σχέση μεταξύ της ακτινοβολίας υποβάθρου και του καρκίνουδεν βρήκε μια ξεκάθαρη σχέση μεταξύ των δύο, παρά τα θεωρητικά μοντέλα που προβλέπουν οποιαδήποτε αύξηση της δόσης ακτινοβολίας θα πρέπει να οδηγήσει σε αναλογική αύξηση της νόσου. Υπάρχουν πολλές συγχυτικές μεταβλητές που καθιστούν δύσκολη τη δημιουργία μιας σχέσης μεταξύ της ακτινοβολίας υποβάθρου και των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ακόμη και ένα ελαφρύ όφελος για την υγεία από την ακτινοβολία.
Επίσης, το είδος του κινδύνου εξαρτάται από την πηγή ακτινοβολίας. Για παράδειγμα, η εισπνοή ραδονίου ή το κάπνισμα τσιγάρων είναι πιο πιθανό να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα. Η έκθεση στο στρόντιο-90 από πυρηνικές δοκιμές ή απόβλητα είναι πιο πιθανό να προκαλέσει καρκίνο των οστών. Η δόση, η διάρκεια της έκθεσης και ποιο μέρος του σώματος εκτίθεται επίσης επηρεάζουν τον κίνδυνο.
Έτσι, η μείωση του κινδύνου από την ακτινοβολία υποβάθρου περιλαμβάνει τη μείωση της έκθεσης σε ελεγχόμενες πηγές ακτινοβολίας. Για παράδειγμα, η μείωση του κινδύνου από την έκθεση στο ραδόνιο περιλαμβάνει τη σφράγιση ρωγμών σε δάπεδα και τοίχους και την αύξηση του αερισμού του κτιρίου. Η μείωση του κινδύνου από τις κοσμικές ακτίνες συνεπάγεται περιορισμό του χρόνου σε μεγάλο υψόμετρο.
Αναφορές
- Dobrzyński, L.; Fornalski, K.W.; Feinendegen, L.E. (2015). «Θνησιμότητα από καρκίνο μεταξύ των ανθρώπων που ζουν σε περιοχές με διάφορα επίπεδα φυσικής ακτινοβολίας υποβάθρου». Δόση-Απόκριση . 13 (3):1–10. doi:10.1177/1559325815592391
- Hendry, Jolyon H; Simon, Steven L; Wojcik, Andrzej; Sohrabi, Mehdi; Burkart, Werner; Cardis, Elisabeth; Laurier, Dominique; Tirmarche, Margot; Hayata, Isamu (1 Ιουνίου 2009). «Η ανθρώπινη έκθεση σε υψηλή φυσική ακτινοβολία υποβάθρου:τι μπορεί να μας διδάξει για τους κινδύνους ακτινοβολίας;» (PDF). Journal of Radiological Protection . 29 (2A):A29–A42. doi:10.1088/0952-4746/29/2A/S03
- Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (2007). Γλωσσάρι ασφάλειας του ΔΟΑΕ:Ορολογία που χρησιμοποιείται στην πυρηνική ασφάλεια και την ακτινοπροστασία . ISBN 9789201007070.
- Επιστημονική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Επιδράσεις της Ατομικής Ακτινοβολίας (2008). Πηγές και επιπτώσεις της ιονίζουσας ακτινοβολίας . Νέα Υόρκη:Ηνωμένα Έθνη (δημοσίευση 2010). ISBN 978-92-1-142274-0.
- Yamaoka, K., Mitsonabu, F., Hanamoto, K., Shibuya, K., Mori, S., Tanizaki, Y., Sugita, K. 2004. Biochemical Comparison Between Radon Effects and Thermal Effects on Humans in Θεραπεία με θερμές πηγές ραδονίου. J.Radiat. Res . 45:83–88.
