Κοιτάζοντας μέσα στο «καταδικασμένο» φεγγάρι του Άρη ο Φόβος υπαινίσσεται περίεργα χαρακτηριστικά στο υπόγειο
Τα δύο φεγγάρια του Άρη Φόβος και Δείμος είναι αδύναμα σε σύγκριση με τα δικά μας, αλλά αυτά που κάποτε θεωρούνταν συνηθισμένοι αστεροειδείς που συλλαμβάνονταν από τη βαρύτητα του πλανήτη έχουν αποδειχθεί πολύ πιο ενδιαφέροντα. Τώρα, μια θέα στο μεγαλύτερο μέρος του ζεύγους θα μπορούσε να μας βοηθήσει να καταλάβουμε εάν η μυστηριώδης προέλευσή του βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών ή σε υλικό που έχει αφαιρεθεί από τον πλανήτη που περιφέρεται.
Το όργανο Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding (MARSIS) στο τροχιακό Mars Express της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας επέτρεψε στους πλανητικούς επιστήμονες να δουν μέσα στον πλανήτη από απόσταση τουλάχιστον 250 χιλιομέτρων (155 μίλια). Ωστόσο, μια πρόσφατη αναβάθμιση λογισμικού του επιτρέπει να λειτουργεί σε μικρότερες αποστάσεις και οι χειριστές του συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στα φεγγάρια του Άρη. Τον Σεπτέμβριο αυτό δοκιμάστηκε για πρώτη φορά, δίνοντας στους αστρονόμους μια γεύση από το εσωτερικό του Φόβου. Οι μελλοντικές πτήσεις θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πολλά περισσότερα.
«Κατά τη διάρκεια αυτής της πτήσης, χρησιμοποιήσαμε το MARSIS για να μελετήσουμε τον Φόβο από 83 χλμ.» είπε ο Andrea Cicchetti του Istituto Nazionale di Astrofisica σε δήλωση. «Το να έρθουμε πιο κοντά μας επιτρέπει να μελετήσουμε τη δομή του με περισσότερες λεπτομέρειες και να εντοπίσουμε σημαντικά χαρακτηριστικά που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να δούμε από πιο μακριά. Στο μέλλον, είμαστε σίγουροι ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το MARSIS από απόσταση μικρότερη των 40 km. Η τροχιά του Mars Express έχει ρυθμιστεί με ακρίβεια για να μας φέρει όσο το δυνατόν πιο κοντά στον Φόβο κατά τη διάρκεια μιας χούφτας πτήσεων μεταξύ 2023 και 2025, κάτι που θα μας δώσει εξαιρετικές ευκαιρίες να δοκιμάσουμε."
Το MARSIS εκπέμπει ραδιοκύματα στο στόχο του και συλλέγει την αντανάκλασή τους. Τα περισσότερα αναπηδούν από την επιφάνεια, αλλά μερικά διεισδύουν, μόνο για να αντανακλούν από τα εσωτερικά όρια μεταξύ υλικών διαφορετικής πυκνότητας. Αυτή η χωρητικότητα επέτρεψε στο MARSIS να κάνει την πιο διάσημη ανακάλυψή του, τη μεγάλη δεξαμενή νερού κάτω από τον νότιο πόλο του Άρη.
Οι πλανητολόγοι τώρα συζητούν εάν ο Φόβος και ο Δήμος, όσο μικρά κι αν είναι, έχουν μια προέλευση παρόμοια με αυτή της Σελήνης μας, που σχηματίστηκε από υλικό που εκτοξεύτηκε κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης. «Η εμφάνισή τους υποδηλώνει ότι ήταν αστεροειδείς, αλλά ο τρόπος με τον οποίο περιφέρονται γύρω από τον Άρη υποδηλώνει αναμφισβήτητα κάτι διαφορετικό», δήλωσε ο Κόλιν Γουίλσον της ESA. Η πιθανότητα ο Φόβος και ο Δήμος να είναι απομεινάρια ενός μεγαλύτερου φεγγαριού είναι επίσης υπό εξέταση.
Η πρώτη πτήση πιθανότατα δεν θα είναι αρκετή για να διευθετήσει το ερώτημα, αν και η ανάλυση συνεχίζεται. «Αλλά έχουμε ήδη δει πιθανά σημάδια άγνωστων στο παρελθόν χαρακτηριστικών κάτω από την επιφάνεια του φεγγαριού», είπε ο Andrea.
Στην εικόνα που συλλέγεται το MARSIS κυριαρχούν οι ηχώ από την επιφάνεια του καταδικασμένου φεγγαριού, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο εκεί. Αυτό για το οποίο η ομάδα της Mars Express είναι αβέβαιη είναι η πηγή των πρόσθετων αντανακλάσεων που σημειώνονται στο 'e' στην παρακάτω εικόνα.
Αυτά θα μπορούσαν να προέρχονται από ανακατεμένο υλικό στην επιφάνεια, αλλά θα μπορούσαν επίσης να υποδεικνύουν χαρακτηριστικά υπόγεια που θα μπορούσαν να παρέχουν ενδείξεις για το πώς σχηματίστηκε το φεγγάρι.
Η αποστολή εξερευνητικής σελήνης του Άρη, η οποία θα εκτοξευθεί το 2024 και θα επιστρέψει δείγματα από τον Φόβο το 2029, θα διευθύνεται από την Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία (JAXA), αλλά θα περιλαμβάνει συμμετοχή από την ESA. Αν και ίσως χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι τότε για να διευθετήσουμε πραγματικά το ζήτημα της προέλευσης του Φόβου, όσο περισσότερα μαθαίνουμε εκ των προτέρων από το MARSIS και άλλα εργαλεία, τόσο καλύτερα μπορεί να στοχευτεί η αποστολή όταν έρθει η ώρα.
