Τρέχουσα και μελλοντική εξαφάνιση παγετώνων και σχετική ανάπτυξη λιμνών στις περουβιανές Άνδεις

Παγκοσμίως, η κλιματική αλλαγή και η σχετική συρρίκνωση των παγετώνων είναι μια κοινή ανησυχία, καθώς επηρεάζει, μεταξύ άλλων, τις ορεινές κοινότητες, τον τουρισμό και τα κατάντη αποθέματα νερού. Παρά αυτή την αυξανόμενη ανησυχία, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του εξαφανιζόμενου πάγου στην εκροή ποταμών και στις αλλαγές των λιμνών, ιδιαίτερα για τις επόμενες δεκαετίες, δεν είναι καλά κατανοητές ή διερευνημένες.

Μια πρόσφατη μελέτη στις Άνδεις του Περού συνδύασε τώρα τη γνώση για τις τρέχουσες τάσεις των παγετώνων και των λιμνών με πιθανά μελλοντικά σενάρια μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Για τη μελέτη, οι ερευνητές επέλεξαν τη λεκάνη Vilcanota-Urubamba στο Νότιο Περού (Κούσκο), μια από τις πιο εκτεταμένες περιοχές παγετώνων στο Περού και τις τροπικές περιοχές παγετώνων παγκοσμίως. Αυτή η λεκάνη χαρακτηρίζεται από παραδοσιακά μέσα διαβίωσης (αγροτικές κοινότητες, που μιλούν Κέτσουα) καθώς και από την αυξανόμενη ζήτηση νερού λόγω της πληθυσμιακής αύξησης, της (αρδευόμενης) γεωργίας και του τουρισμού, που περιλαμβάνει επίσης την ακρόπολη των Ίνκας του Μάτσου Πίτσου.

Τα δεδομένα που προέρχονται από ελεύθερα διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες των Landsat 5 και Sentinel-2, συμπεριλαμβανομένων ψηφιακών πληροφοριών εδάφους από το SRTM Alos Palsar, έχουν συνδυαστεί με το μοντέλο Τοπογραφίας κλίνης παγετώνων (GlabTop) προκειμένου να μοντελοποιηθούν οι πιθανές τοποθεσίες μελλοντικών λιμνών και να εκτιμηθεί η μελλοντική έκταση του παγετώνα . Επομένως, έχουν χρησιμοποιηθεί δεδομένα κλιματικών μοντέλων από τα σενάρια Coupled Model Intercomparison Project Phase 5 (CMIP5) και Representative Concentration Pathway (RCP) της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).

Η συνδυασμένη ανάλυση δείχνει ότι η περιοχή του παγετώνα έχει μειωθεί κατά περίπου 37% (~84 km²) από το 1988, που αντιστοιχεί σε συνολική απώλεια 21% (~1,7 km³) όγκου πάγου. Σε αυτήν την περίοδο, 84 νέες λίμνες αναπτύχθηκαν σε περιοχές εξαφανιζόμενων παγετώνων με αύξηση 3,6 km² στην περιοχή της λίμνης και 62 εκατομμύρια m³ στον εκτιμώμενο όγκο της λίμνης. Είναι σημαντικό να αναφερθεί σε αυτό το πλαίσιο ότι τόσο η συρρίκνωση των παγετώνων όσο και η ανάπτυξη των λιμνών υπόκεινται σε μεγάλη μεταβλητότητα. Ενώ η απώλεια πάγου ήταν πιο έντονη στους χαμηλότερους παγετώνες Urubamba και Vilcabamba στα βορειοδυτικά, οι περισσότερες λίμνες αναπτύχθηκαν στην ευρεία και επίπεδη τοπογραφία της Cordillera Vilcanota στα νοτιοανατολικά της λεκάνης.

Το παρουσιαζόμενο έγγραφο δείχνει ότι οι μελλοντικές περιοχές παγετώνων θα μπορούσαν να μειωθούν σημαντικά ανάλογα με τα σενάρια εκπομπής και τις σχετικές τάσεις θέρμανσης στις Άνδεις. Για το σενάριο χαμηλών εκπομπών RCP2.6, περίπου το 40% (από τα σημερινά επίπεδα) θα μειωνόταν μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Αντίθετα, υπό τις συνθήκες του σεναρίου υψηλών εκπομπών RCP8.5, περισσότερο από το 90% της συνολικής έκτασης του παγετώνα θα είχε εξαφανιστεί μέχρι το 2100. Ταυτόχρονα, αρκετές νέες λίμνες με σημαντικό όγκο αποθήκευσης νερού θα αναπτυχθούν σε υψόμετρα μεταξύ ~4900 και 5300 μ. υψ.

Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι, ανάλογα με το σενάριο, τα μελλοντικά τοπία των Άνδεων μπορεί να χαρακτηρίζονται από περιοχές κυρίως απαλλαγμένες από παγετώνες, συμπεριλαμβανομένων πολλών νέων λιμνών. Με τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση των παγετώνων σε απότομες βουνοπλαγιές και την απόψυξη του μόνιμου παγετού, αυτές οι λίμνες ενδέχεται να υπόκεινται σε αυξανόμενες δυνατότητες πλημμύρας που θα έβαζαν σε κίνδυνο τις κατάντη κοινότητες και περιουσιακά στοιχεία. Από την άλλη πλευρά, οι νέες και αναπτυσσόμενες λίμνες αντιπροσωπεύουν σημαντικές επιλογές για τη διαχείριση του νερού, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της εξαφάνισης των παγετώνων, της αυξανόμενης ζήτησης νερού και, γενικά, μιας έντονης ξηρής περιόδου στην περιοχή.

Η μελέτη δείχνει ότι υπό τα σενάρια αλλαγής –καθώς η συρρίκνωση του παγετώνα συνεχίζεται– πρέπει τώρα να διερευνηθούν και να εφαρμοστούν εφικτές επιλογές διαχείρισης και αποθήκευσης νερού στην περιοχή. Ωστόσο, η ισχυρή προσαρμογή στο Περού και στην περιοχή των Άνδεων μετριάζεται με υψηλές αβεβαιότητες, λόγω ασυνέπειας δεδομένων, μειωμένης κατανόησης των διαδικασιών και περίπλοκων υδροκλιματικών και κοινωνικοπεριβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων. Οι μελλοντικές προσπάθειες στην περιοχή πρέπει να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται σε στενή συνεργασία με τοπικούς και περιφερειακούς φορείς λήψης αποφάσεων στη διασύνδεση της επιστήμης και της πολιτικής.

Αυτά τα ευρήματα περιγράφονται στο άρθρο με τίτλο Current and future glacier and lake review in the deglaciating Vilcanota- Urubamba basin, Peruvian Andes, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Global and Planetary Change . Αυτή η εργασία διεξήχθη από τους Fabian Drenkhan, Lucía Guardamino, Christian Huggel και Holger Frey από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, Ελβετία και το Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Περού.

Αναφορά:

1. Drenkhan, F., Guardamino, L., Huggel, C. and Frey, H. (2018):Τρέχουσα και μελλοντική εκτίμηση παγετώνων και λιμνών στη λεκάνη αποπαγετώνων Vilcanota-Urubamba, περουβιανές Άνδεις. Global and Planetary Change, 169, σσ. 105–118. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2018.07.005

Για περαιτέρω ανάγνωση:

1. Colonia, D., Torres, J., Haeberli, W., Schauwecker, S., Braendle, E., Giraldez, C. and Cochachin, A. (2017):Compiling an Inventory of Glacier-Bed Overdeepenings and Πιθανές νέες λίμνες σε περιοχές αποπαγετώνων των περουβιανών Άνδεων:Προσέγγιση, πρώτα αποτελέσματα και προοπτικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Νερό, 9, σσ. 1–18. https://doi.org/10.3390/w9050336
2. Glacier Project (2018):Σύντομο:Μοντελοποίηση μελλοντικών λιμνών σε κρεβάτια παγετώνων. 6 σελ. Λίμα, Περού. Διαδικτυακά:http://www.proyectoglaciares.pe/wp-content/uploads/2018/06/Brief-Modelling-future-lakes-in-glacier-beds.pdf
3. Glacier Project (2018):Σύντομη:Μεταβλητές και παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην ανάλυση του μελλοντικού κλίματος. 6 σελ. Λίμα, Περού. Διαδικτυακά:http://www.proyectoglaciares.pe/wp-content/uploads/2018/05/Brief-Variables-and-factors-to-be-taken-into-account-in-the-analysis-of-future- κλίμα-1.pdf
4. Paul, F. and Linsbauer, A. (2012):Μοντελοποίηση της τοπογραφίας του στρώματος παγετώνων από περιγράμματα παγετώνων, γραμμές κεντρικών κλάδων και DEM. Int. J. Geogr. Inf. Sci., 26, σσ. 1–18. https://doi.org/10.1080/13658816.2011.627859
5. Schauwecker, S., Rohrer, M., Huggel, C., Endries, J., Montoya, N., Neukom, R., Perry, B., Salzmann, N., Schwarb, M. και Suarez, W. (2017):Το επίπεδο παγετού στις τροπικές Άνδεις, Περού:ένας δείκτης για τις σημερινές και μελλοντικές εκτάσεις παγετώνων. J. Geophys. Res. Atmos., 122, σσ. 1–18. https://doi.org/10.1002/2016JD025943