Μια μυστηριώδης πηγή απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες απαγορευμένης χημικής ουσίας που καταστρέφει το όζον
Ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά ζητήματα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και του 1990 ήταν η υποβάθμιση του στρώματος του όζοντος της Γης, μιας συλλογής όζοντος στη στρατόσφαιρα της Γης που προστατεύει τον πλανήτη από την πλειονότητα της επιβλαβούς υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου.
Μετά από μια συντονισμένη προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον, το στρώμα του όζοντος άρχισε να ανακάμπτει τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature ανακάλυψε ένα ξαφνικό άλμα στις εκπομπές χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον παρά την ύπαρξη διεθνούς συνθήκης για την απαγόρευση της χρήσης τους.
Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ
Η εν λόγω χημική ουσία που καταστρέφει το όζον ονομάζεται CFC-11, μέρος μιας κατηγορίας χημικών ουσιών που αναφέρονται ως χλωροφθοράνθρακες. Οι χλωροφθοράνθρακες (CFC) κάποτε απελευθερώθηκαν από μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών βιομηχανικών συστατικών και εργαλείων όπως διαλύτες, δοχεία αεροζόλ και ψυγεία. Μόλις οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι CFC ήταν υπεύθυνοι για την καταστροφή της στιβάδας του όζοντος και έτσι προκαλούσαν πιο επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία να χτυπήσει τον πλανήτη, δημιουργήθηκε μια συνθήκη για να σταματήσει η χρήση των CFC και να καθιερωθούν εναλλακτικές λύσεις που δεν θα υποβάθμιζαν τη στιβάδα του όζοντος. /P>
Το 1987 κάθε έθνος των Ηνωμένων Εθνών υπέγραψε το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, το οποίο απαγόρευε τη χρήση και την παραγωγή ουσιών που καταστρέφουν το όζον όπως οι CFC. Η υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ θεωρείται μια τεράστια περιβαλλοντική επιτυχία, η οποία σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Διακυβέρνησης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Durwood Zaelke, έχει κάνει «περισσότερο από κάθε άλλη συνθήκη για την προστασία του κλίματος».
Ο Stephen Montzka, του National Oceanic and Atmospheric Administration, ήταν ο κύριος συγγραφέας της μελέτης. Ο Montzka λέει ότι η ομάδα που μελέτησε τις εκπομπές ήταν σοκαρισμένη και δεν μπόρεσε να καταλάβει πώς αυξάνονταν οι εκπομπές CFC παρά το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και το τέλος της παραγωγής CFC στα κράτη του ΟΗΕ. Η ανίχνευση υψηλών ποσοτήτων CFC στην ατμόσφαιρα αντιπροσωπεύει σαφή παραβίαση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος παράγει τους CFC και εάν η παραγωγή των CFC είναι τυχαία ή σκόπιμη.
Νέες εκπομπές CFC-11
Το CFC-11, το συγκεκριμένο CFC που ανιχνεύθηκε στη μελέτη, χρησιμοποιήθηκε ως συστατικό για τη μόνωση κτιρίων από αφρό πριν από τη δεκαετία του 1990. Το CFC-11 δεν προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά στο στρώμα του όζοντος από άλλα CFC, αλλά είναι το δεύτερο πιο κοινό CFC. Τείνει επίσης να κρέμεται στην ατμόσφαιρα περισσότερο από άλλους CFC λόγω της χημικής δομής του. Σε αντίθεση με άλλα μόρια που καταστρέφουν το όζον, έχει τρία μόρια χλωρίου αντί για δύο. Το CFC-11 είναι επίσης αέριο του θερμοκηπίου, επομένως επιδεινώνει την παγκόσμια κλιματική αλλαγή.
Οι συγκεντρώσεις CFC-11 έχουν μειωθεί κατακόρυφα από τότε που τέθηκε σε ισχύ η συνθήκη το 1989, πέφτοντας έως και 15% από τα επίπεδα αιχμής στις αρχές της δεκαετίας του '90. Ωστόσο, αν και η παραγωγή CFC-11 υποτίθεται ότι είχε σταματήσει εντελώς μέχρι το 2010, προφανώς η παραγωγή του συνεχίζεται κάπου. Σύμφωνα με επιστήμονες της NOAA που συνεχίζουν να παρακολουθούν τακτικά την ποιότητα του αέρα βάσει του νόμου για τον καθαρό αέρα, αν και οι συγκεντρώσεις CFC-11 εξακολουθούν να μειώνονται, δεν πέφτουν τόσο γρήγορα όσο θα έπρεπε βάσει της συνθήκης. Τα επίπεδα εκπομπών έχουν αυξηθεί κατά 25% από το 2012, επιβραδύνοντας τον ρυθμό μείωσης.
Ο Montzka λέει ότι ενώ οι νέες εκπομπές δεν θα ανατρέψουν ή ακόμη και θα σταματήσουν την επισκευή της στιβάδας του όζοντος, είναι ακόμα σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι νέες εκπομπές και αν είναι δυνατόν να σταματήσουν. Η Montzska λέει ότι εάν ο ρυθμός των εκπομπών διατηρηθεί στο μέλλον, η ζημιά στη στιβάδα του όζοντος θα μπορούσε να διατηρηθεί για πολύ περισσότερο από ό,τι θα ήταν διαφορετικά. Λέει η Montzka:
Άγνωστη πηγή
Μια ανάλυση της αλληλεπίδρασης του CFC-11 με άλλα αέρια στην ατμόσφαιρα υποδηλώνει ότι η πηγή των εκπομπών θα μπορούσε να είναι κάπου στην ανατολική Ασία, αν και χωρίς καλύτερα όργανα μέτρησης που είναι τόσο στενό όσο μπορούν να προσδιορίσουν οι ερευνητές. Οι επιστήμονες της ατμόσφαιρας ελπίζουν ότι τα αποτελέσματα της μελέτης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να πείσουν τη NASA να στείλει αεροσκάφη για την παρακολούθηση των εκπομπών στην περιοχή και τη συλλογή περισσότερων δεδομένων.
Η Susan Strahan, από το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA, δεν συμμετείχε στη μελέτη, αλλά λέει ότι είναι περίεργο μια χώρα να επιλέξει να παραβιάσει το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, δεδομένου του πόσο άμεσα διαθέσιμες είναι οι εναλλακτικές ενώσεις. Ο Strahan λέει ότι "υπάρχουν πολλές ενώσεις αντικατάστασης" και ότι δεν είναι σαφές γιατί κάποιος θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει ειδικά το CFC-11.
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα οι εκπομπές να μην δημιουργούνται σκόπιμα, ότι μια κυβέρνηση το κάνει απλώς χωρίς να γνωρίζει το πρόβλημα. Οι CFC μπορεί ακόμη και να διαρρέουν στην ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα της κακής αποθήκευσης και απόρριψης παλιών συσκευών που βασίζονταν σε CFC.
Ωστόσο, ο Montzka λέει ότι τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι CFC είναι νέες δημιουργίες και όχι παλιές διαρροές. Για να το προσδιορίσουν αυτό, οι επιστήμονες εξέτασαν διάφορες πιθανές εξηγήσεις. Η ερευνητική ομάδα εξέτασε την πιθανή κατεδάφιση παλαιών κτιρίων που περιέχουν CFC, τυχαία παραγωγή ή ακόμα και αλλαγές στα ατμοσφαιρικά πρότυπα. Υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι αυτές οι πηγές θα μπορούσαν να ευθύνονται για τη μαζική αύξηση του CFC, η οποία είναι της τάξης των 13 δισεκατομμυρίων γραμμαρίων ετησίως. Σύμφωνα με τον Montzka και τους συνεργάτες του, η ερευνητική ομάδα περίμενε να δημοσιεύσει τη μελέτη έως ότου μπορέσουν να αποκλείσουν πιθανές εναλλακτικές αιτίες για την επιβράδυνση της μείωσης των επιπέδων CFC.
Τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν πάντα ένα μοντέλο που προσπαθεί να βοηθήσει τους παραβάτες του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ να θέσουν υπό έλεγχο τις εκπομπές τους. Συνεργάζονται με τους ηγέτες της χώρας που παραβιάζουν τη συνθήκη για να βρουν τρόπους να κάνουν αυτό το έθνος να συμμορφωθεί με τη συνθήκη. Εάν μια χώρα αρνηθεί να συμμορφωθεί με τη συνθήκη, οι κυρώσεις είναι η πρώτη τιμωρητική ενέργεια που πρέπει να ληφθεί, αλλά αυτές οι κυρώσεις δεν χρειάστηκε ποτέ να εφαρμοστούν.
Ωστόσο, ενώ οι κυρώσεις δεν ήταν ποτέ στο παρελθόν απαραίτητες, τα έθνη του κόσμου παραμένουν προσηλωμένα στην επιβολή του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Ο Zaelke λέει ότι το πρωτόκολλο αναγνωρίζεται ως εμβληματικό, καλό πράγμα παγκοσμίως και ότι τα Ηνωμένα Έθνη «δεν θα το αφήσουν να ξεφύγει από τη συμμόρφωση».
