Κλίμα ποικιλομορφίας:Πώς να μεγιστοποιήσετε τα θετικά αποτελέσματα της διαφορετικότητας του εργατικού δυναμικού

Οι επιχειρηματικές οργανώσεις έχουν διαφοροποιήσει σκόπιμα το εργατικό τους δυναμικό μεταξύ φύλων, φυλών και εθνοτήτων, είτε ως απάντηση στις αυξανόμενες νομικές πιέσεις από τη δεκαετία του 1960 είτε απλώς επειδή έχουν συνειδητοποιήσει ότι η διαφορετικότητα είναι καλή για τις επιχειρήσεις.

Για ορισμένους, η διαφορετικότητα προωθεί την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την επίλυση προβλημάτων και μια πιο διαφοροποιημένη πελατεία. Για άλλους, μπορεί να είναι πηγή έντασης, σύγκρουσης εντός της ομάδας ή διαπροσωπικών δυσκολιών. Σε περιόδους οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, τέτοιες εντάσεις μπορεί να επιδεινωθούν.

Η έρευνα έχει επικεντρωθεί λογικά στον τρόπο δημιουργίας των καλύτερων συνθηκών για να αποκομιστούν τα πλήρη οφέλη από την ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού. Κλίμα ποικιλομορφίας – ορίζεται ως οι κοινές αντιλήψεις για την υποστήριξη της διαφορετικότητας μεταξύ του εργατικού δυναμικού – έχει αναγνωριστεί ότι παίζει κυρίαρχο ρόλο. Η υποκείμενη λογική είναι ότι τα οφέλη που προκύπτουν από την ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού προκύπτουν όταν οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται ένα κλίμα «υπέρ της διαφορετικότητας» στον οργανισμό τους. Όταν δεν υπάρχει τέτοια αντίληψη, τα οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν από την ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού απλώς χάνονται.

Δυστυχώς, η έρευνα για το κλίμα για την ποικιλομορφία έχει γεννήσει έναν πλούτο ασυνεπών εννοιολογικών ορισμών και μια ποικιλία ασυμβίβαστων τρόπων μέτρησής της, ενώ έχει δοθεί πολύ λίγη προσοχή στην εγκυρότητα των μέτρων που έχουν αναπτυχθεί.

Η συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για το κλίμα της διαφορετικότητας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην European Management Review αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα και αναπτύσσει έναν ισχυρό ορισμό. Η μέθοδός μας περιγράφεται λεπτομερώς στο πλήρες έγγραφό μας στο Ειδικό Τεύχος της Ευρωπαϊκής Επιθεώρησης Διαχείρισης σχετικά με τις «διεθνείς προοπτικές για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων και των κερδών της διαφορετικότητας στην εργασία στην εποχή της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της λιτότητας».

Αποδομώντας το κλίμα της διαφορετικότητας

Κλίμα ποικιλομορφίας:ποιο επίπεδο ανάλυσης;

Αρχικά αναλύσαμε τα διάφορα επίπεδα ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκαν σε προηγούμενες έρευνες. Επισημαίνουμε δύο περιόδους με διακριτά επικρατούντα επίπεδα ανάλυσης. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι μελετητές επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στο ατομικό επίπεδο, προσπαθώντας να εντοπίσουν τα μεμονωμένα αποτελέσματα μιας ατομικής αντίληψης υπέρ της διαφορετικότητας του κλίματος, όπως βελτιωμένη ευημερία ή βελτιωμένη δέσμευση προς τον οργανισμό. Η δεύτερη περίοδος, από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 έως τώρα, χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μιας προσέγγισης που εστιάζει στα αποτελέσματα για οργανισμούς και όχι για άτομα.

Πολύ λίγες μελέτες έχουν υιοθετήσει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση που συνδυάζει το άτομο και το οργανωτικό επίπεδο. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει στο μέλλον με μεγαλύτερη έμφαση στις μελέτες οργανωτικού και πολυεπίπεδου επιπέδου.

Κοινωνικό και οργανωτικό πλαίσιο των περισσότερων ερευνών για την ποικιλομορφία του κλίματος:κατά κύριο λόγο αγγλοσαξονική

Οι περισσότερες δημοσιεύσεις επικεντρώνονται σε αγγλοσαξονικές χώρες. Για παράδειγμα, αρκετοί συγγραφείς έχουν μελετήσει την ποικιλομορφία από την οπτική γωνία των Λευκών/Μαύρων/Ισπανών που σχετίζονται με τις ΗΠΑ αλλά όχι με άλλες χώρες.

Αυτό απαιτεί περισσότερη έρευνα σε μη αγγλόφωνες χώρες. Επιπλέον, δεν μπορέσαμε να βρούμε καμία μελέτη που να προσπαθούσε να αναπαράγει τα αποτελέσματα που ελήφθησαν σε μια δεδομένη χώρα σε μια άλλη. Αυτό απαιτεί περισσότερη έρευνα αναπαραγωγής.

Εννοιολόγηση του κλίματος της διαφορετικότητας:μια θολή πολυδιάστατη έννοια

Πραγματοποιήθηκε συστηματική ανάλυση των υφιστάμενων εννοιολογικών ορισμών. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν δύο βασικούς τομείς κριτικής:τη ασαφή πολυδιάστατη πολυδιάστατη εικόνα του κλίματος ποικιλομορφίας και τις ασαφείς σχέσεις μεταξύ της δομής του κλίματος ποικιλομορφίας και άλλων σχετικών κατασκευών.

Ένας πολυδιάστατος εννοιολογικός ορισμός. Το κλίμα διαφορετικότητας βρέθηκε να ορίζεται συχνά με μια πρόταση «διπλής εισαγωγής», συνδυάζοντας τουλάχιστον δύο διαφορετικές και ανταγωνιστικές έννοιες. Επιπλέον, πολυάριθμες μελέτες έχουν εννοιολογήσει το κλίμα της διαφορετικότητας με μια ποικιλία ασυνεπών πολυδιάστατων ορισμών, εγείροντας για άλλη μια φορά ανησυχία τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική εγκυρότητα. Η ποικιλία των ορισμών και των διαστάσεων δημιουργεί σύγχυση και πηγαίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση από την απόκτηση μιας σαφής και εύρωστης κατανόησης του φαινομένου της πολυμορφίας του κλίματος. Αυτό απαιτεί έρευνα με στόχο την καθιέρωση μιας κοινής κατανόησης του ορισμού και της διάστασης του κλίματος ποικιλομορφίας.

Εννοιολογική επικάλυψη και ασαφή όρια. Η ανάλυσή μας των εννοιολογικών ορισμών αποκάλυψε κάποιες επικαλύψεις με άλλες καθιερωμένες έννοιες όπως η δικαιοσύνη ή η οργανωτική δικαιοσύνη. Η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να εξετάσει τους πολύπλοκους δεσμούς μεταξύ του κλίματος της ποικιλομορφίας και των γειτονικών του εννοιών.

Ασυνέπειες των μέτρων του κλίματος ποικιλομορφίας

Η σύγκριση των εννοιολογικών ορισμών και των σχετικών μετρήσεών τους αποκάλυψε ορισμένες εντυπωσιακές λανθασμένες ευθυγραμμίσεις. Επιπλέον, ορισμένα όργανα μέτρησης βρέθηκαν να στοχεύουν σε πολλές ανταγωνιστικές πραγματικότητες και θέματα.

Αντιλήψεις για τον «εαυτό» έναντι αντιλήψεων για τους άλλους.

Σχεδόν όλες οι εμπειρικές μελέτες αποτύπωσαν το κλίμα διαφορετικότητας μέσω των αντιλήψεων των ατόμων. Σε μια τέτοια περίπτωση, το αντικείμενο της ανάλυσης είναι το ίδιο το άτομο που αντιλαμβάνεται προσωπικά «κάτι» για μια εκλογική περιφέρεια «στόχος». Ωστόσο, ο στόχος αυτής της ατομικής αντίληψης διαπιστώθηκε ότι ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των μελετών. Σε ορισμένες, ο ερωτώμενος ρωτήθηκε για την αντίληψή του/της για τον εαυτό του/της, ενώ άλλες μελέτες επικεντρώθηκαν στην αντίληψη του ερωτώμενου για τις μειονοτικές ομάδες. Βρήκαμε επίσης ότι αρκετά μέτρα αφορούσαν διακριτές υποομάδες ταυτότητας. Τέλος, άλλοι συγγραφείς έχουν μελετήσει τις ατομικές αντιλήψεις έναντι όλων των συμμετεχόντων στον οργανισμό ανεξάρτητα από την ομαδική τους ταυτότητα.

Αντικειμενικά μέτρα έναντι αυτοαναφερόμενων μέτρων. Μερικές μελέτες χρησιμοποίησαν αντικειμενικούς δείκτες ως μέρος της λειτουργικοποίησης του κλίματος ποικιλομορφίας, με τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού και την ετερογένεια να είναι οι πιο επαναλαμβανόμενες πτυχές που μετρήθηκαν. Η σύνθεση του εργατικού δυναμικού αναλύθηκε συχνά σε απόλυτες τιμές. Τέτοια μέτρα αντικειμενικής διαφορετικότητας αμφισβητούν το κλίμα διαφορετικότητας ως «αντίληψη». Παρόλο που η αντικειμενική σύνθεση του εργατικού δυναμικού παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον – τι σημαίνει ένα θετικό κλίμα διαφορετικότητας απουσία αντικειμενικής ποικιλομορφίας; – πιστεύουμε ότι η μελλοντική έρευνα θα πρέπει ωστόσο να διαφοροποιεί την αντικειμενική σύνθεση του εργατικού δυναμικού (ένα πιθανό προηγούμενο του κλίματος διαφορετικότητας) από τις υποκειμενικές αντιλήψεις για το κλίμα της διαφορετικότητας.

Αναλογίες μεταξύ της έννοιας του κλίματος ποικιλομορφίας και της μέτρησής της. Η ανάλυσή μας δείχνει ότι παρόλο που η πλειονότητα των ορισμών που εξετάστηκαν ήταν πολυδιάστατοι, μόνο μια μειοψηφία των μελετών χρησιμοποίησε ρητά κλίμακες που αποτύπωσαν πολλές διαστάσεις. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι ένας αριθμός μελετών δεν ευθυγραμμίζει την εννοιότητά τους και τη λειτουργικοποίησή τους όσον αφορά το ποιος δημιουργεί τις αντιλήψεις για την ποικιλομορφία του κλίματος. Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες προσδιόρισαν τον «οργανισμό» στον ορισμό τους, αλλά τα σχετικά μέτρα τους επικεντρώθηκαν στους «διευθυντές» ή στην «ανώτατη διοίκηση».

Εν ολίγοις, η έλλειψη συνέπειας που περιγράφεται παραπάνω αποτελεί σοβαρή απειλή για τη συνολική εγκυρότητα της προηγούμενης έρευνας για την ποικιλομορφία του κλίματος.

Συμπέρασμα

Οι μελετητές και οι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν τώρα δύο βασικούς δρόμους δράσης. Το πρώτο είναι απλώς να καταργήσετε με κλίμα ποικιλομορφίας, όταν το ενδιαφέρον αφορά μάλλον σχετικές έννοιες που είναι καθιερωμένες στις κοινωνικές επιστήμες, όπως η οργανωτική δικαιοσύνη ή η δέσμευση.

Για εκείνους των οποίων το ενδιαφέρον είναι ξεκάθαρα η εργασία για το κλίμα διαφορετικότητας, η δεύτερη εναλλακτική είναι να βασιστούν στη χρήση μιας σταθερής και ολοκληρωμένης πολυδιάστατης κατασκευής. Η μελέτη μας στοχεύει να αποτελέσει ένα σκαλοπάτι για την επίτευξη μιας συναινετικής εννοιολόγησης και λειτουργικότητας του κλίματος ποικιλομορφίας.

Η εις βάθος ανάλυση της βιβλιογραφίας μας επιτρέπει να θεμελιώσουμε μια ισχυρή εννοιολογική ανακατασκευή της έννοιας του κλίματος της διαφορετικότητας (ενισχύοντας έτσι την εννοιολογική της εγκυρότητα). Ο ορισμός που προτείνουμε και οι τρεις υποκείμενες διαστάσεις περιγράφονται λεπτομερώς στο άρθρο μας που δημοσιεύτηκε στην Ευρωπαϊκή Επιθεώρηση Διαχείρισης.

Ο ορισμός μας για το κλίμα ποικιλομορφίας απαντά στην ανάγκη για περισσότερη συνέπεια. Στέλνει επίσης ένα ισχυρό μήνυμα στους επαγγελματίες ότι η διαφορετικότητα είναι μια συγκεκριμένη έννοια και ότι η σωστή διαχείρισή της είναι μια ευκαιρία για τους οργανισμούς. Εστιάζει ξεκάθαρα στις αντιλήψεις «για τους άλλους» και όχι για τον εαυτό του, και ειδικότερα για ορατές ή αόρατες ομάδες που σχετίζονται με το κοινωνικό πλαίσιο του οργανισμού, είτε ο οργανισμός θέλει να ακολουθήσει το κυρίαρχο κοινωνικό του πλαίσιο είτε όχι. Επιτρέπει τη λειτουργία σε πολλά επίπεδα, όπως το ομαδικό, οργανωτικό και κοινωνικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη την κατανόηση της διαφορετικότητας και των διακρίσεων σε κάθε κοινωνία ή τοπικό πλαίσιο. Εστιάζει στις αντιλήψεις και όχι σε αντικειμενικά μέτρα όπως η αντικειμενική σύνθεση του εργατικού δυναμικού. Τέλος, εστιάζει σε κοινές και όχι σε ατομικές αντιλήψεις.

Αυτή η μελέτη, Ανασυγκρότηση της έννοιας του κλίματος ποικιλομορφίας – Μια κριτική ανασκόπηση του ορισμού, των διαστάσεων και της λειτουργικοποίησής του, δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Επιθεώρηση Διαχείρισης. Η μελέτη δημοσιεύτηκε από τους Gaëlle Cachat-Rosset, Kévin Carillo, Alain Klarsfeld από το Toulouse Business School, University of Toulouse, Γαλλία.