Λεύκανση κοραλλιών:Χρήση συμμετοχικής αναφοράς για την παρακολούθηση της μαζικής λεύκανσης στον Δυτικό Ινδικό Ωκεανό

Τα γεγονότα λεύκανσης κοραλλιών παρέχουν έναν από τους πιο οπτικούς δείκτες των σημερινών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Από το 2014 έως το 2017, ο κόσμος γνώρισε το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο γεγονός λεύκανσης κοραλλιών στην ιστορία (Eakin, Sweatman, &Brainard, 2019).

Το τρίτο παγκόσμιο συμβάν λεύκανσης των κοραλλιών προκλήθηκε από έναν τριετή καύσωνα που ήταν υπερβολικός από ένα El Nino και τα στατιστικά στοιχεία είναι συγκλονιστικά (Eakin et al., 2018). Περισσότερο από το 75 τοις εκατό των τροπικών υφάλων της Γης υπέστη θερμική καταπόνηση σε επίπεδο λεύκανσης, σχεδόν το 30 τοις εκατό των υφάλων έφθασε σε επίπεδο θνησιμότητας και περισσότερες από τις μισές πληγείσες περιοχές υφάλων επηρεάστηκαν τουλάχιστον δύο φορές μέσα σε 3 χρόνια.

Τι είναι η λεύκανση κοραλλιών;

Η λεύκανση των κοραλλιών είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει όταν ένας στρεσογόνος παράγοντας (π.χ. υψηλές θερμοκρασίες) προκαλεί την αποβολή συμβιών κοραλλιών που παρέχουν θρεπτικά συστατικά από την αποικία κοραλλιών-ξενιστή. Εκτός από την παροχή της πλειονότητας της τροφής για τους πολύποδες των κοραλλιών ξενιστή, οι συμβιώσεις (zooxanthellae) παρέχουν επίσης μέρος του χαρακτηριστικού χρώματος του κοραλλιού. Μόλις αποβληθούν αρκετές ζωοξανθέλες, η αποικία «λευκαίνει», δηλαδή γίνεται λευκή. Ένα λευκασμένο κοράλλι δεν είναι νεκρό, όπως συχνά λανθασμένα πιστεύεται. Ωστόσο, είναι σε εξασθενημένη κατάσταση και εάν το στρες και η λεύκανση διατηρηθούν για αρκετές εβδομάδες ή μήνες, μπορεί να οδηγήσει στον τελικό θάνατο του κοραλλιού.

Αν και διάφοροι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν ένα κοράλλι σε χλωρίνη, μόνο οι υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας μπορούν να προκαλέσουν την ταυτόχρονη λεύκανση σε μια μεγάλη γεωγραφική έκταση. Μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1°C πάνω από τον μέσο όρο του καλοκαιριού μπορεί να οδηγήσει σε λεύκανση (Heron et al., 2016).

Μαζική λεύκανση κοραλλιών λόγω της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας

Το πρώτο σημαντικό παγκόσμιο γεγονός λεύκανσης κοραλλιών συνέβη το 1998 λόγω του ρεκόρ El Nino, το οποίο προκάλεσε το θάνατο περίπου 16% των κοραλλιών παγκοσμίως (Wilkinson, 2000). Το δεύτερο συνέβη το 2010, αν και ήταν πολύ λιγότερο σοβαρό (Guest et al., 2012). Η 3η παγκόσμια εκδήλωση λεύκανσης ξεκίνησε στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό το 2014 (NOAA, 2016) και καλύφθηκε από διάφορα μέσα ενημέρωσης με ιδιαίτερη προσοχή που δόθηκε στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο το 2016 και το 2017, μετά από μεγάλες εκτάσεις του Βορρά (2016) και τα συμπλέγματα υφάλων Central (2017) υπέστησαν σημαντική (αλλά όχι συνολική, όπως αναφέρθηκε συχνά) θνησιμότητα κοραλλιών (Ainsworth et al., 2016· ARC Center of Excellence for Coral Reef Studies, 2017· Slezak, 2016).

Μια άλλη περιοχή που επηρεάστηκε από το παγκόσμιο γεγονός το 2016 ήταν ο Δυτικός Ινδικός Ωκεανός (WIO). Το WIO αποτελείται από 9 χώρες (Κόμορες, Κένυα, Μαδαγασκάρη, Μαυρίκιος, Μοζαμβίκη, Σεϋχέλλες, Σομαλία, Νότια Αφρική και Τανζανία) καθώς και γαλλικά υπερπόντια εδάφη. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σε καθεμία από αυτές τις χώρες υποστηρίζουν ορισμένες από τις πιο περιθωριοποιημένες και φτωχές κοινότητες στην περιοχή, καθώς και οικονομικούς τομείς υψηλής αξίας (π.χ. τουρισμός, ψάρεμα).

Λεύκανση κοραλλιών στον Δυτικό Ινδικό Ωκεανό

Το WIO έχει ιστορία μαζικών γεγονότων λεύκανσης, με το γεγονός του 1998 να προκάλεσε ιδιαίτερη καταστροφή με το θάνατο μεταξύ 50-90% των κοραλλιών σε πολλούς υφάλους (Wilkinson &Hodgson, 1999). Έκτοτε υπήρξαν και μικρότερα γεγονότα που επηρέασαν τμήματα της περιοχής. Το 2016, κατά τη διάρκεια της περιόδου λεύκανσης (Ιανουάριος-Μάιος), οι τοποθεσίες υφάλων παρουσίασαν κατά μέσο όρο 5,4 Βαθμούς-Θέρμανση-Εβδομάδες (DHW), με ορισμένες περιοχές με έως και 15 DHW. Γενικά, το DHW πάνω από 4 είναι αρκετό για να προκαλέσει κάποια λεύκανση, ενώ συνθήκες πάνω από 8 μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό θάνατο κοραλλιών (Kayanne, 2017).

Αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε μια συμμετοχική προσέγγιση για τη συλλογή δεδομένων από όλο το WIO κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης και διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια της αιχμής της λεύκανσης (Μάρτιος-Μάιος), το 91% από τις 412 τοποθεσίες αναφέρθηκε ότι είχαν λεύκανση, με πάνω από τα μισά κοράλλια λεύκανση Το 37% αυτών των ιστότοπων.

Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω μιας απλής φόρμας Google και μέσω email, με διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς σε όλη την περιοχή (π.χ. ευρύ κοινό, επιστήμονες, διαχειριστές υφάλων, δύτες) να συνεισφέρουν στην πρωτοβουλία. Ελήφθησαν συνολικά 698 αρχεία από 55 οργανισμούς και περισσότερους από 80 παρατηρητές. Αυτή ήταν η πρώτη προσπάθεια στο WIO να συλλέξει δεδομένα λεύκανσης σε αυτήν την κλίμακα κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής εκδήλωσης λεύκανσης χρησιμοποιώντας συμμετοχικά εργαλεία. Οι Σεϋχέλλες ήταν οι πιο επηρεασμένες, με το 90% των αναφερόμενων τοποθεσιών να εμφάνιζαν υψηλή ή ακραία λεύκανση (πάνω από το 50% των κοραλλιών λευκασμένα), ακολουθούμενες από την Τανζανία, τις Κομόρες, τη Ρεϋνιόν και τον Μαυρίκιο.

Οι τοποθεσίες στο κανάλι της Μοζαμβίκης, τόσο στο νότο όσο και στο βορρά, επηρεάστηκαν λιγότερο. Επιπλέον, πάνω από το 60% των τοποθεσιών παρουσίασαν κάποιο επίπεδο θνησιμότητας κοραλλιών λόγω λεύκανσης από τον Απρίλιο και μετά.

Ωστόσο, δεν είναι όλα άσχημα νέα, καθώς τα κοράλλια σε ορισμένες τοποθεσίες και περιοχές αναρρώνουν από τη λεύκανση και επιστρέφουν στην κανονική τους υγεία. Αυτό πιθανότατα οφείλεται σε μια ξαφνική ψύξη των θερμοκρασιών στο τέλος της καύσωνας, η οποία ελαχιστοποίησε το παράθυρο θερμικής καταπόνησης. Αυτή η υψηλή επιβίωση και η έκθεση των κοραλλιών σε προοδευτική θέρμανση χρόνο με το χρόνο θα μπορούσε να οδηγήσει σε εγκλιματισμό των κοραλλιών και πιθανώς σε μια πιο ανθεκτική κοινότητα.

Το όχι και τόσο μακρινό μέλλον

Η μελέτη έδειξε ότι μια ποικιλία από ενδιαφερόμενες ομάδες μπορούν να συμβάλουν στο να επιστήσουν την προσοχή στα συμβάντα λεύκανσης καθώς συμβαίνουν. Ωστόσο, με τα γεγονότα μαζικής λεύκανσης που είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνά και πιο έντονα τις επόμενες δεκαετίες ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη (Hughes et al., 2017), καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικό οι ενδιαφερόμενοι να συμμετέχουν σε τοπικές προσπάθειες, όπως η διαχείριση της υπερβολικής αλιεία και βελτίωση της ποιότητας του νερού. Αυτές οι προσπάθειες θα ελαχιστοποιήσουν την ευπάθεια των κοραλλιών σε υψηλές θερμοκρασίες ή/και θα αυξήσουν τις δυνατότητες ανάκτησης μετά τη λεύκανση. Επιπλέον, και αναμφισβήτητα πιο σημαντικό, είναι πολύ προφανές ότι απαιτούνται επειγόντως δραστικές παγκόσμιες κλιματικές ενέργειες για τη μείωση των συγκεντρώσεων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, καθώς ο χρόνος τελειώνει για να περιοριστεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε επίπεδα επιβίωσης για τους υφάλους.