Πώς τα πουλιά εντοπίζουν μια απάτη και επιλέγουν το σωστό φύλο για έναν σύντροφο

Οι άνθρωποι έχουν θαυμάσιες δυνάμεις αναγνώρισης. Κανείς δεν εκπλήσσεται όταν οι γονείς αναγνωρίζουν το παιδί τους μέσα σε ένα πλήθος από μια ματιά στο πρόσωπό του ή από την ηχώ της φωνής του. Αλλά δεν είμαστε μοναδικοί από αυτή την άποψη. Άλλα πλάσματα έχουν αναπτύξει εντυπωσιακές δυνάμεις διάκρισης.

Πάρτε πουλιά. «Το σύστημα αναγνώρισής τους είναι πραγματικά πολύ αξιοσημείωτο», λέει ο Mark Hauber, διευθυντής του προγράμματος συμπεριφοράς και διατήρησης των ζώων στο Hunter College. «Πρέπει να είναι. Πρέπει να βρεις φαγητό, πρέπει να ξεφύγεις από τους εχθρούς σου και να φροντίσεις να μην ζευγαρώσεις με τους γονείς σου». Το να αποκαλείς κάποιον «εγκέφαλο πουλιών», με λίγα λόγια, είναι άστοχο.

Εδώ είναι τρία πουλιά με εκπληκτικές ικανότητες αναγνώρισης.

Great Reed Warblers

Στην Ουγγαρία, οι καλαμιές φωλιάζουν δίπλα σε κανάλια άρδευσης, όπου οι φωλιές τους είναι στόχοι για κούκους, που είναι παράσιτα του γόνου, καθώς γεννούν τα αυγά τους σε φωλιά άλλου πουλιού (εξ ου και το ρήμα "cuckold"). Οι κούκοι παράγουν ανοιχτό μπλε στίγματα αυγά που μοιάζουν εντυπωσιακά με τις τσούχτρες. Για να αποφύγουν το εξελικτικό κόστος της ανατροφής ενός άσχετου μωρού, οι τσούχτρες προσάρμοσαν την ικανότητα να εντοπίζουν και να εκτοξεύουν το αυγό ενός κούκου. Αυτός ο κύκλος, λέει ο Hauber, είναι ένας «συνεξελικτικός αγώνας εξοπλισμών».

Ο Hauber σχεδίασε ένα πείραμα για να προσδιορίσει εάν οι τσούχτρες πρέπει να συγκρίνουν ένα ξένο αυγό με το δικό τους για να εντοπίσουν και να διώξουν την απάτη. Προσομοίωσε ξένα αυγά στις φωλιές τσούχτρας με highlighters —μπλε, πράσινο, κίτρινο, κόκκινο και πορτοκαλί— για να αλλάξει το χρώμα των πραγματικών αυγών των τσούχτρας σε πιο ποικίλες αποχρώσεις. Άλλοτε μόνο ένα αυγό χρωματιζόταν τεχνητά, άλλοτε τρία, άλλοτε όλα.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Behavioral Ecology, προτείνει οι τσούχτρες να αναγνωρίσουν τους απατεώνες σύντομα. Όταν μόνο ένα αυγό ήταν πορτοκαλί, η τσούχτρα το έδιωχνε περίπου στο 75 τοις εκατό του χρόνου. Όταν όλα τα αυγά —πέντε— ήταν πορτοκαλί, η τσούχτρα κλώτσησε τουλάχιστον ένα από τα αυγά κατά τη μισή ώρα. μερικές φορές τους έδιωχνε όλους. Αυτό σημαίνει ότι δεν συνέκρινε τα πορτοκαλί αυγά με οτιδήποτε άλλο. Οι τσούχτρες φαίνεται να ξέρουν πώς πρέπει να μοιάζουν τα αυγά τους, ακόμα κι όταν όλα είχαν αλλοιωθεί με τον ίδιο τρόπο.

Δεν πρόκειται για καλή όραση ή ευφυΐα. Ένα πουλί σαν ένα μαυροσκούφο νεοσσό, το οποίο δεν είναι συνήθως ένας άθελος ξενιστής παρασιτικού πουλιού, δεν έχει αυτή την ικανότητα αναγνώρισης ξένων αυγών επειδή δεν είχαν ποτέ την ανάγκη να το αναπτύξουν, λέει ο Hauber. "Είναι κάτι για τη γνωστική αρχιτεκτονική που έχει εξελιχθεί για να ανταποκρίνεται σε αυτά τα ξένα αυγά."

Χελιδόνια της τράπεζας

Τα χελιδόνια της τράπεζας ζουν σε μεγάλες αποικίες που μπορούν να περιέχουν εκατοντάδες ζεύγη πουλιών, όλα ζουν στις δικές τους φωλιές. Μόλις τα μωρά πουλιά αρχίσουν να πετούν τριγύρω, μερικές φορές πετούν πίσω σε λάθος φωλιά. Πώς αναγνωρίζουν οι γονείς τους δικούς τους απογόνους όταν αυτοί των άλλων γονέων πουλιών μοιάζουν τόσο πολύ; Αποδεικνύεται ότι τα χελιδόνια της τράπεζας μπορούν να αναγνωρίσουν τα μικρά τους από τις κλήσεις που κάνουν.

Ο Michael Beecher, ερευνητής πουλιών και καθηγητής ψυχολογίας και βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, μαζί με τη σύζυγό του και μια μεταπτυχιακή φοιτήτρια, δοκίμασαν τις ικανότητες αναγνώρισης χελιδονιών, βγάζοντας τα μωρά από τη φωλιά τους. Στη συνέχεια, έβαλαν ηχεία και στις δύο πλευρές του. Το ένα ηχείο θα έπαιζε τον ηχογραφημένο ήχο των μωρών που αφαιρέθηκαν και το άλλο θα έπαιζε τους ήχους των ξένων. «Οι γονείς θα πάνε στη φωλιά που παίζει τα καλέσματα των νεοσσών τους», λέει ο Beecher. «Αν ζείτε σε αυτές τις τεράστιες αποικίες και αυτό είναι το εξελικτικό σας υπόβαθρο, σίγουρα θα είστε σε θέση να αναγνωρίσετε καλύτερα τα παιδιά σας – δεν μπορείτε να βασιστείτε μόνο στη φωλιά στην οποία βρίσκονται». Το ίδιο ισχύει και για τα χελιδόνια από βράχο, τα οποία επίσης ζουν σε μεγάλες αποικίες.

Αλλά δεν ζουν όλα τα είδη χελιδονιών σε μεγάλες ομάδες. Τα χελιδόνια του αχυρώνα και τα χελιδόνια με τραχιά φτερά ζουν σε μονά ζεύγη ή πολύ μικρότερες ομάδες, επομένως είναι λιγότερο πιθανό τα μωρά τους να προσγειωθούν σε λάθος φωλιά. Όταν ο Beecher πραγματοποίησε ένα παρόμοιο πείραμα ηχείων με τα χελιδόνια του αχυρώνα, δεν πήγαιναν απαραίτητα στο ηχείο που έπαιζε τον ήχο των δικών τους μωρών. Δεν είναι ότι τα χελιδόνια του αχυρώνα είναι κακά στο να ακούν ή να αναγνωρίζουν. Είναι ότι οι κλήσεις στο baby bank και στο cliff swallow είναι πιο περίπλοκες, λέει ο Beecher—υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες σε αυτές παρά στις κλήσεις των χελιδονιών του αχυρώνα. Το σήμα που προερχόταν από το μωρό εξελίχθηκε ώστε να είναι πιο ευδιάκριτο σε μεγάλες ομάδες.

Zebra Finches

Οι σπίνοι Zebra είναι μικρά ωδικά πτηνά, ιθαγενή της Αυστραλίας και ικανά να αντιμετωπίζουν δύσκολα, αβέβαια περιβάλλοντα. Επίσης, ζευγαρώνουν εφ' όρου ζωής — και με τα δύο φύλα. Μια μελέτη του 2014 από την Elizabeth Adkins-Regan, νευροβιολόγο στο Πανεπιστήμιο Cornell, και τη Sunayana Banerjee, η οποία ήταν φοιτήτρια διδάκτορα την εποχή που διεξήχθη η έρευνα, έδειξε ότι ο τρόπος με τον οποίο ανατρέφονται τα αρσενικά μπορεί να επηρεάσει το αν πάνε με αρσενικό ή θηλυκό.

Οι δύο επιστήμονες είχαν 21 σπίνους ζέβρα που ανατράφηκαν από απλά πατέρες. (Τα μωρά πουλιά μπορούσαν να δουν άλλα ενήλικα θηλυκά κοντά όταν ήταν μικρά, αλλά τα θηλυκά δεν είχαν χέρι ή φτερό για την εκτροφή τους.) Αργότερα, όταν τα πουλιά άρχισαν να ανταγωνίζονται για τα ζευγάρια, 12 από τους χωρίς μητέρα αρσενικούς σπίνους ζευγαρώθηκαν με άλλους αρσενικά, τέσσερα ζευγάρια με θηλυκά και πέντε δεν ζευγαρώθηκαν καθόλου. «Κατεύθυναν τα τραγούδια τους σε άλλα αρσενικά αντί για θηλυκά», λέει ο Adkins-Regan, αναφερόμενος στα πουλιά που στερήθηκαν τη μητέρα. Κανένα από τα θηλυκά πουλιά χωρίς μητέρα κατέληξε να ζευγαρώσει με άλλα θηλυκά.

Πουλιά ελέγχου —μεγαλωμένα από αρσενικό και θηλυκό γονέα—από την άλλη πλευρά, σε συνδυασμό με ένα πουλί του αντίθετου φύλου. Η πιο πιθανή εξήγηση, λέει ο Adkins-Regan, έχει να κάνει με τη σεξουαλική αποτύπωση:την ιδέα ότι τα πουλιά αποτυπώνουν στον γονέα του αντίθετου φύλου, κάτι που μπορεί στη συνέχεια να επηρεάσει την επιλογή του συντρόφου τους. Τα αρσενικά πουλιά, χωρίς μητέρες για να αποτυπωθούν, αποτύπωσαν στους πατέρες τους και μετά αναζήτησαν αρσενικούς συντρόφους.

Μπορεί να υποθέσετε ότι τα μη ανθρώπινα ζώα επιλέγουν συντρόφους του αντίθετου φύλου από ένστικτο, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε και την ανατροφή της εξίσωσης. "Σε ένα κοινωνικά περίπλοκο πουλί όπως ο σπίνος ζέβρα, σχεδόν πάντα αποδεικνύεται ότι υπάρχει κάποιο είδος εμπειρίας ή συστατικού μάθησης σε αυτά τα πράγματα,"  λέει ο Adkins-Regan. «Η σεξουαλική αποτύπωση είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος μάθησης, αλλά είναι ένα είδος μάθησης. Αυτό δεν είναι απλώς ένα αυτόματο ένστικτο."

Ο Rob Verger, δημοσιογράφος και απόφοιτος του Columbia Journalism School, εστιάζει στην επιστήμη και την υγεία και έχει γράψει για εκδόσεις όπως VICE News, The Daily Beast, The Boston Globe, και Newsweek, όπου ήταν στο προσωπικό για σχεδόν τέσσερα χρόνια. Ακολουθήστε τον στο Twitter στο @robverger.