Γιατί υπάρχουν 24 ώρες την ημέρα και 60 λεπτά την ώρα;

Ο λόγος που υπάρχουν 24 ώρες την ημέρα και 60 λεπτά σε μια ώρα οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο οι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι χώρισαν την ημέρα. Χρησιμοποίησαν σύστημα βάσης 12 και βάσης 60, αντίστοιχα, για να διευκολύνουν το μέτρημα στα δάχτυλά τους.

Τα τελευταία χρόνια, ποια είναι μια από τις πιο συνηθισμένες απαντήσεις που δίνουμε ως απάντηση σε οποιαδήποτε ερώτηση που μας κάνουν, αίτημα ή πρόταση για το πώς περνάμε τον χρόνο μας;

Προφανώς, δεν είναι περίεργο που δεν έχουμε ποτέ ΧΡΟΝΟ για να σκεφτούμε ποτέ τον ΧΡΟΝΟ που έχουμε; Ούτε τον ΧΡΟΝΟ που έχουμε, αλλά τον τρόπο που τον οργανώνουμε! Ταραγμένος? Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί το ρολόι χειρός που είναι δεμένο στο χέρι σας (αν υποθέσουμε ότι εξακολουθείτε να χρησιμοποιείτε), η οθόνη του κινητού σας ή οποιοδήποτε άλλο καταραμένο ρολόι στον κόσμο δείχνει 12 αριθμούς που σημαίνουν 12 ώρες; Γιατί δεν είναι κάποιος άλλος τυχαίος αριθμός, όπως το 28 ή το 16; Ποια είναι η σημασία των δώδεκα στην αντίληψή μας για το χρόνο; Θέλω να πω, αν το σκεφτείς, δεν μπορείς να αρνηθείς ότι το σύστημα μέτρησής μας είναι αρκετά περίεργο. Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω:

• 24 ώρες χωρίζονται σε δύο μέρη – μια ημέρα που διαρκεί 12 ώρες και μια νύχτα που διαρκεί 12 ώρες
• 1 ώρα περιέχει 60 λεπτά, τα οποία έχουν επίσης 60 δευτερόλεπτα το καθένα.
• Κάθε δευτερόλεπτο χωρίζεται στη συνέχεια σε 1000 χιλιοστά του δευτερολέπτου.

Τώρα, αυτό φαίνεται σαν ένας μάλλον περίεργος τρόπος να μοιράσετε μια μέρα. Δεν είναι περίεργο που τα παιδιά δυσκολεύονται να μάθουν πώς να λένε την ώρα! Ωστόσο, όπως πάντα, όπως κάθε άλλο πράγμα στον κόσμο, υπάρχει και ένας λόγος πίσω από αυτό.

Ο αντίκτυπος του πολιτισμού

Στον σημερινό κόσμο, χρησιμοποιούμε ευρέως το σύστημα δεκαδικών αριθμών, ένα σύστημα που πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε επειδή μας διευκόλυνε να μετράμε τα πράγματα στα δάχτυλά μας. Τότε, όταν οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να εξερευνούν τα θαύματα της φύσης και να βρίσκουν απαντήσεις στις αμέτρητες ερωτήσεις τους, πολλά άλλα αριθμητικά συστήματα χρησιμοποιούνταν συνήθως. Οι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι, οι οποίοι χώρισαν για πρώτη φορά την ημέρα σε μικρότερα μέρη, χρησιμοποίησαν δωδεκαδικά (βάση 12) και σεξουαλικά (βάση 60) αριθμητικά συστήματα.

Αυτό προφανώς θέτει το ερώτημα - γιατί βάση 12 και βάση 60; Ο λόγος είναι πολύ απλός, αλλά αρκετά εκπληκτικός!

Ναι, είτε το πιστεύετε είτε όχι, η δομή των δακτύλων μας είναι ακριβώς ο λόγος! Ο αριθμός των αρθρώσεων των δακτύλων σε κάθε χέρι (εκτός του αντίχειρα) καθιστά δυνατή τη μέτρηση έως το 12 χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα. Εκπλαγείτε με το πόσο απλή εξήγηση είναι αυτή; Λοιπόν, τα πράγματα θα γίνουν λίγο πιο περίπλοκα…

Γιατί 24 ώρες;

Ας προσπαθήσουμε να το καταλάβουμε βήμα προς βήμα. Η ιδέα της 24ωρης ημέρας προέρχεται από τους αρχαίους Αιγύπτιους. Διαίρεσαν την ημέρα σε 10 ώρες με συσκευές όπως σκιερά ρολόγια και στη συνέχεια πρόσθεσαν μία ώρα σε κάθε άκρο (μία για το λυκόφως και μία στο τέλος της ημέρας). Αργότερα, μια ράβδος σε σχήμα Τ κατασκευάστηκε από Αιγύπτιους, η οποία βαθμονομήθηκε για να διαιρεί τον χρόνο μεταξύ ανατολής και δύσης του ηλίου σε 12 μέρη.

Γραμμή σε σχήμα T (Πιστώσεις:TeePhoto/Shutterstock)

Ωστόσο, η απουσία ηλιακού φωτός κατέστησε δύσκολη την κατανομή της ώρας τη νύχτα. Είναι πολύ ενδιαφέρον να μάθουμε πώς το κατάφεραν. Ναι, η νυχτερινή διαίρεση του χρόνου βασίστηκε στην παρατήρηση των αστεριών! Σε εκείνους τους αρχαίους χρόνους, χωρίς περίπλοκη τεχνολογία για χρήση, επέλεξαν αντ' αυτού 36 ομάδες αστεριών (μικρούς αστερισμούς) που ονομάζονταν «δεκάνοι», οι οποίοι υψώνονταν διαδοχικά στον ορίζοντα καθώς η γη περιστρεφόταν. Κάθε δεκανός ανέτειλε πριν την ανατολή του ηλίου και σήμανε την αρχή μιας περιόδου 10 ημερών. Συνολικά 36 δεκανοί οδήγησαν έτσι σε 36*10=360 ημέρες του έτους. Από το ένα λυκόφως στο άλλο, 18 από αυτούς τους δεκανούς ήταν ορατοί. Ωστόσο, σε κάθε περίοδο του λυκόφωτος είχαν εκχωρηθεί 3 από αυτούς τους δεκανούς, αφήνοντας 12 για την περίοδο του πλήρους σκοταδιού (το δωδεκαδικό σύστημα λειτουργεί και εδώ!). Έτσι, η άνοδος κάθε δεκανίου σήμανε μια ώρα, οπότε καταλήξαμε σε 12 ώρες σε κάθε νύχτα.

Αστερισμοί (Μονάδες:motuwe/Shutterstock)

Ωστόσο, τότε οι ώρες δεν είχαν σταθερή διάρκεια. Οι Έλληνες αστρονόμοι που τότε προσπαθούσαν να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματα του σύμπαντος, της ύπαρξης και των αστεριών και των γαλαξιών (εν ολίγοις… αστρονόμοι) δυσκολεύτηκαν να διαχειριστούν τους υπολογισμούς με την επικρατούσα μέθοδο. Στη συνέχεια, ο Ίππαρχος μας έδωσε τις «Ισημερινές ώρες» προτείνοντας τη διαίρεση μιας ημέρας σε 24 ίσες ώρες. Ακόμη και τότε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι απλοί άνθρωποι συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τις εποχικά μεταβαλλόμενες ώρες. Μόλις τον 14ο αιώνα στην Ευρώπη, όταν άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα μηχανικά ρολόγια στην Ευρώπη, οι απλοί άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν το σύστημα που εφαρμόζουμε μέχρι σήμερα.

Γιατί 60 λεπτά και 60 δευτερόλεπτα;

Οι Έλληνες αστρονόμοι που μας βοήθησαν να κάνουμε τη ζωή απλούστερη διαιρώντας ισόποσα 24 ώρες ακολούθησαν το σεξουαλικό σύστημα της Βαβυλωνίας (βάση 60) για αστρονομικούς υπολογισμούς. Έτσι, για ευκολία, χώρισαν περαιτέρω μια ώρα σε 60 λεπτά και κάθε λεπτό σε 60 δευτερόλεπτα. Είναι άγνωστο γιατί οι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα βάσης 60, αλλά μπορεί να οφείλεται στο ότι το 60 είναι ένας ειδικός αριθμός για υπολογισμούς κλασμάτων. Είναι ο μικρότερος αριθμός που διαιρείται με τους 6 πρώτους αριθμούς μέτρησης και επίσης με το 10,12,15, 20 και 30.

Η έννοια των χιλιοστών του δευτερολέπτου είναι αρκετά σύγχρονη και δεδομένου ότι χρησιμοποιούμε ένα σύστημα βάσης 10, κάθε δευτερόλεπτο χωρίζεται σε 1000 χιλιοστά του δευτερολέπτου.

Τώρα, δεν είναι ενδιαφέρον; Οι κομψές ιδέες των προγόνων μας εξακολουθούν να κυβερνούν την καθημερινή μας ζωή χιλιάδες χρόνια αργότερα. Τώρα βγείτε εκεί έξω και επιδεικνύετε τις πρόσφατα αυξημένες γνώσεις σας για το χρόνο και αξιοποιήστε το με τον καλύτερο δυνατό τρόπο!