Είμαστε σε οριακό σημείο για την κλιματική αλλαγή;
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Proceedings for the National Academy of Sciences, ο κλιματολόγος Will Steffen από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας προειδοποιεί ότι η γη βρίσκεται στο κατώφλι να εισέλθει σε κατάσταση «θερμοκήπιου» - ένα σημείο όπου οι δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα συνεχίσουν να συσσωρεύονται ακόμη και μετά την ανάσχεση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η υπέρβαση αυτού του ορίου θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερες παγκόσμιες μέσες θερμοκρασίες και υψηλότερες στάθμες της θάλασσας από αυτές σε οποιαδήποτε στιγμή της εποχής του Ολόκαινου.
Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό για τους κινδύνους των δραματικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Μικρές αλλαγές στη σύνθεση της ατμόσφαιρας ή των ωκεανών της Γης μπορεί να έχουν καταρράκτες μεγάλης κλίμακας επιπτώσεις. Όπως ένα τεράστιο σύνολο από ντόμινο, μια διαταραχή στο εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα που είναι το κλίμα της Γης μπορεί να έχει εκτεταμένες συνέπειες.
«Θερμοκήπιο» Γη
Η νέα μελέτη, που συνυπογράφουν άλλοι 15 ερευνητές από ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, προειδοποιεί ότι έχουμε ξεπεράσει το σημείο όπου η Γη φυσικά θα κρυώσει μόνη της. Αντίθετα, τώρα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το αντίθετο πρόβλημα. Η συσσώρευση αερίων του θερμοκηπίου και η διαταραχή των φυσικών συστημάτων, όπως τα ωκεάνια ρεύματα, δημιουργούν θετικούς μηχανισμούς ανάδρασης που επιταχύνουν τον ρυθμό θέρμανσης. Οι συγγραφείς το αποκαλούν κατάσταση "Θερμοκήπιο".
Συγκεκριμένα, η μελέτη αναφέρει ότι η γενική τάση της ανόδου της θερμοκρασίας έχει διαταράξει πολυάριθμους βρόχους ανάδρασης «Gaia». μηχανισμούς που σταθεροποιούν το κλίμα της Γης και το καθιστούν ευνοϊκό για την ανθρώπινη κατοίκηση. Η απόψυξη του μόνιμου παγετού, ο θάνατος των δασών και των λιβαδιών και η ανατροπή του εδάφους είναι όλες διαδικασίες με τις οποίες ο άνθρακας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα και αυτές οι διαδικασίες επιταχύνονται μόνο από τη γενική τάση της θέρμανσης. Ένας επιταχυνόμενος ρυθμός θανάτου των δασών και των φυτών σημαίνει ότι λιγότεροι οργανισμοί αντλούν άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Κατά συνέπεια, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει έναν εκθετικό ρυθμό αύξησης του άνθρακα, καθώς οι περισσότεροι φυσικοί μηχανισμοί εξαγωγής άνθρακα από την ατμόσφαιρα διαταράσσονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Στην εργασία, ο Steffen και οι συν-συγγραφείς του περιγράφουν 10 από τις μεγαλύτερες πιθανές ανατροφοδοτήσεις που θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε μεγάλης κλίμακας αλλαγές στο κλίμα. Ως οι πιο επικίνδυνες και άμεσες απειλές είναι η αργή απόψυξη του μόνιμου παγετού στις αρκτικές τούνδρες, η παραγωγή μεθανίου από τις οπές των ωκεανών βαθέων υδάτων και η απώλεια στρωμάτων πάγου της Αρκτικής. Η έρευνα δείχνει ότι μέχρι το 2020, θα μπορούσαμε να δούμε μείωση έως και 60% στη συνολική έκταση του μόνιμου παγετού της γης. Το Permafrost δρα φυσικά ως καταβόθρα για τον ατμοσφαιρικό άνθρακα, επομένως η ταχεία απώλεια του μόνιμου παγώματος είναι επιζήμια από δύο μέτωπα. (1) η τήξη του μόνιμου πάγου απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ατμοσφαιρικού άνθρακα και (2) η μείωση του μόνιμου πάγου σημαίνει λιγότερους φυσικούς μηχανισμούς για να λειτουργήσουν ως καταβόθρες άνθρακα. Η αύξηση των επιπέδων οξύτητας των ωκεανών του κόσμου μπορεί να διεγείρει την απελευθέρωση μεθανίου στα βαθιά ανοίγματα των ωκεανών.
Το λιώσιμο των στρωμάτων πάγου συμβάλλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από το 80% του ανθρώπινου πληθυσμού ζει σε απόσταση 60 μιλίων από την ακτή, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να προκαλέσει τον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων καθώς πλημμυρίζουν σπίτια και καταστρέφονται οι γεωργικές εκτάσεις. Το λιώσιμο των πάγων εναποθέτει επίσης γλυκό νερό στον παγκόσμιο ωκεανό, το οποίο μπορεί να διαταράξει τα καλά καθορισμένα ρεύματα του. Τα ωκεάνια ρεύματα χρησιμεύουν ως αγωγοί για τα καιρικά μοτίβα, επομένως μια αλλαγή στα ωκεάνια ρεύματα μπορεί να οδηγήσει σε απροσδόκητες αλλαγές στον καιρό.
Σε γενικές γραμμές, η εργασία υπογραμμίζει αυτό που αποκαλεί «σημεία αιχμής», σημεία όπου η συμπεριφορά ενός οικοσυστήματος θα αλλάξει μη γραμμικά και απότομα τη συμπεριφορά. Η διέλευση αυτών των σημείων ανατροπής εκδηλώνεται σε μεγάλης κλίμακας λιμούς, ξηρασίες, πλημμύρες και άλλες περιόδους ακραίων και απρόβλεπτων καιρικών συνθηκών. Είναι κρίσιμο, αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει μόλις ξεκινήσουν. Θα σχηματίσουν μια αλυσίδα θετικής ανάδρασης όπου κάθε διαταραχή μπορεί να αντηχεί σε μεγάλες αλλαγές. Το έγγραφο προβλέπει ότι ο τρέχων ρυθμός εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να δει μια πλήρη αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Αν μη τι άλλο, η νέα μελέτη εστιάζει στο πόσο αλληλένδετα είναι όλα τα διάφορα οικοσυστήματα στον κόσμο και πώς συνδέονται φαινομενικά άσχετα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος. Η εφημερίδα αναφέρει την κοπή δέντρων στα τροπικά δάση ως κάτι που μπορεί να έχει απροσδόκητα αποτελέσματα. Εκτός από την καταστροφή των βιότοπων της άγριας ζωής, η περικοπή των τροπικών δασών αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών στην ξηρή περίοδο. Τα τροπικά δάση διαπνέουν μεγάλες ποσότητες νερού και διεγείρουν τις βροχοπτώσεις, λιγότερο τροπικό δάσος σημαίνει λιγότερη βροχή και επομένως λιγότερη προστασία από τις πυρκαγιές της ξηρής περιόδου.
Όσον αφορά τις τρέχουσες προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ο Steffen και οι άλλοι ερευνητές σημειώνουν σε δημόσια δήλωση ότι οι τρέχουσες προσπάθειες των εθνών «είναι απίθανο να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε αυτήν την πολύ επικίνδυνη κατάσταση, όπου πολλά μέρη του πλανήτη θα μπορούσαν να γίνουν ακατοίκητα για τον άνθρωπο». Ο Steffen αναγνωρίζει ότι για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η κλιματική αλλαγή, πρέπει να υπάρξει μια πολιτισμική αλλαγή στις αξίες· μια αλλαγή στον τρόπο ζωής μακριά από τον μαζικό καταναλωτισμό και την υπερβολική παραγωγή απορριμμάτων. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο μέσος Αμερικανός έχει αποτύπωμα άνθρακα σχεδόν διπλάσιο το μέγεθος του παγκόσμιου κατά κεφαλήν μέσου όρου. Πρόσφατα κινήματα προσπάθησαν να κατανοήσουν πώς να προσαρμόσουν αυτή την αφήγηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ένα ηχητικό ήθος για αποφάσεις πολιτικής.
Προβολές του κοινού για την κλιματική αλλαγή
Παρά την επανειλημμένα επαληθευμένη οικουμενική συμφωνία στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ύπαρξη κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο, μια δημοσκόπηση της Pew Research από το 2008 έδειξε ότι περίπου το 50% των Αμερικανών δεν πιστεύει ότι συμβαίνει ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη. Συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί ήταν πιο πιθανό από άτομα από οποιοδήποτε άλλο έθνος να διαφωνήσουν ότι υπάρχει ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τη διαφορά μεταξύ της αντίληψης των επιστημόνων και της κοινής γνώμης για την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα εγγενώς πολύπλοκο θέμα, επομένως μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό. Οι μη επιστήμονες έχουν γενικά διαφορετικούς τρόπους αξιολόγησης των στοιχείων από τους επιστήμονες, επομένως είναι πιο δύσκολο για τους μη επιστήμονες να δουν μοτίβα στα δεδομένα. Τέλος, η συντριπτική πλειοψηφία αυτής της μη σύγκλισης απόψεων μεταξύ επιστημόνων και κοινού οφείλεται σε συντονισμένες προσπάθειες από καλά χρηματοδοτούμενα ιδρύματα στις Ηνωμένες Πολιτείες να αναδιατυπώσουν τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή ως ζήτημα πολιτικής. Αυτά τα ιδρύματα κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επιστημονική συναίνεση και στοιχεία.
Ωστόσο, υπάρχει χώρος για αισιοδοξία, υπάρχουν στοιχεία ότι η συμμετοχή σε άτυπο διάλογο σχετικά με την κλιματική αλλαγή μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν το ζήτημα και οι ερευνητές εργάζονται σε μεθόδους για να εμβολιάσουν το κοινό έναντι της παραπληροφόρησης σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
