Το Γίγαντας που αναβοσβήνει είναι ένα μυστήριο στην καρδιά του Γαλαξία
Οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα σπάνιο γιγάντιο αστέρι που «αναβοσβήνει» προς το κέντρο του Γαλαξία. Η ομάδα πιστεύει ότι η τρελή ανακάλυψη, η οποία ήρθε μετά από 17 χρόνια παρατήρησης, αντιπροσωπεύει ένα άλλο παράδειγμα μιας σπάνιας κατηγορίας αστεριών που αναβοσβήνουν «γίγαντες» που αντιπροσωπεύουν ένα δυαδικό σύστημα έκλειψης.
Το γιγάντιο αστέρι με μάζα περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου που ονομάστηκε VW-WIT-08– εντοπίστηκε από τη διεθνή ομάδα ερευνητών καθώς μειώθηκε η φωτεινότητα του κατά 30. Αρκετά ακραία θαμπάδα ώστε να έχει ως αποτέλεσμα το αστέρι σχεδόν εξαφανίζεται εντελώς από τον ουρανό.
Αλλαγές στη φωτεινότητα όπως αυτή συνήθως συνδέονται με αστέρια που πάλλονται ή αστέρια που υπάρχουν σε ένα δυαδικό σύστημα και επισκιάζονται από το συνοδό τους αστέρι.
Αυτό το γιγάντιο αστέρι, το οποίο βρίσκεται περίπου 25.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη, μειώθηκε για μια περίοδο αρκετών μηνών το 2013 και στη συνέχεια φωτίστηκε ξανά. Ένα χαρακτηριστικό που δεν συνδέεται συνήθως με τους μηχανισμούς μείωσης της έντασης που αναφέρονται παραπάνω.
Η ομάδα αστρονόμων που ερευνά το VW-WIT-08 πιστεύει ότι η θαμπάδα που έδειξε πριν από οκτώ χρόνια και δεν έχει επαναληφθεί έκτοτε είναι το αποτέλεσμα ενός τροχιακού συνοδού ενός αόρατου αντικειμένου που επισκιάζει το γιγάντιο αστέρι.
Προσθέτουν ότι αυτό το αντικείμενο έκλειψης θα μπορούσε να είναι ένα άλλο αστέρι ή ένας πλανήτης, αλλά ένα πράγμα που είναι αρκετά σίγουρο είναι ότι περιβάλλεται από κάποια μορφή αδιαφανούς δίσκου που είναι υπεύθυνος για την πρόκληση της ακραίας θαμπώματος του άστρου.
«Είναι εκπληκτικό ότι μόλις παρατηρήσαμε ένα σκοτεινό, μεγάλο και επίμηκες αντικείμενο να περνά ανάμεσα σε εμάς και το μακρινό αστέρι και μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ποια είναι η προέλευσή του», λέει ο Sergey Koposov από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Μαζί με τον Leigh Smith από το Ινστιτούτο Αστρονομίας, το Πανεπιστήμιο του Cambridge και τον Philip Lucas από το Πανεπιστήμιο του Hertfordshire, ο Koposov είναι ένας από τους συγγραφείς μιας εργασίας που περιγράφει λεπτομερώς την ανακάλυψη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society .
Το VW-WIT-08 δεν είναι το μόνο παράδειγμα ενός αστεριού που θαμπώνει με αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο, αλλά αναμφισβήτητα είναι το πιο ακραίο παράδειγμα που έχει ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής.
Τι συμβαίνει με τα γιγάντια αστέρια που αναβοσβήνουν;
Ένα άλλο παράδειγμα αυτής της μορφής ενός δυαδικού συστήματος έκλειψης είναι το Epsilon Aurigae, που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1821 από τον Γερμανό αστρονόμο Johann Heinrich Fritsch. Το ορατό συστατικό αυτού του δυαδικού συστήματος είναι το υπεργίγαντα αστέρι Almaaz – ένα αραβικό όνομα που σημαίνει ο τράγος –που μειώνεται κατά περίπου 50% κάθε 27 χρόνια.
Αν και αυτή η μείωση της φωτεινότητας είναι λιγότερο έντονη από αυτή του VW-WIT-08, διαρκεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. μεταξύ 640 και 730 ημερών – περίπου δύο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι το σκοτεινό στοιχείο αυτού του δυαδικού συστήματος πρέπει να είναι κάτι πραγματικά τεράστιο, πιθανώς ένα άλλο αστέρι που περιβάλλεται από έναν παχύ δακτύλιο σκοτεινής σκόνης, υπό γωνία από την οπτική μας γωνία.
Ενώ αυτή η έκλειψη δύο ετών που συνέβη για τελευταία φορά μεταξύ 2009 και 2011 μπορεί να φαίνεται ακραία, ολοκληρώνεται από την έκλειψη που παρατηρήθηκε σε ένα άλλο παρόμοιο σύστημα που ανακαλύφθηκε πιο πρόσφατα – το TYC 2505-672-1 που βρέθηκε περίπου 10.000 έτη φωτός από τη Γη.
Αυτό το σύστημα κατέχει αυτήν τη στιγμή το ρεκόρ για τη μεγαλύτερη γνωστή έκλειψη. Κάθε 69 χρόνια το τεράστιο αστρικό συστατικό αυτού του συστήματος μειώνεται κατά μέγεθος 4,5 για μια περίοδο περίπου 3,5 ετών.
Χάρη στην ομάδα που βρήκε το VW-WIT-08, ο κατάλογος αυτών των δυαδικών συστημάτων έκλειψης φαίνεται έτοιμος να επεκταθεί καθώς οι αστρονόμοι βρήκαν επί του παρόντος δύο ακόμη γιγάντια αστέρια που αναβοσβήνουν ώριμα για περαιτέρω έρευνα.
«Περιστασιακά βρίσκουμε μεταβλητά αστέρια που δεν ταιριάζουν σε καμία καθιερωμένη κατηγορία, την οποία ονομάζουμε «τι είναι αυτό;» ή αντικείμενα «WIT»», παρατηρεί ο Lucas. «Δεν ξέρουμε πραγματικά πώς προέκυψαν αυτοί οι γίγαντες που αναβοσβήνουν».
Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τα γιγάντια αστέρια που αναβοσβήνουν;
Η ομάδα έκανε την ανακάλυψη του VVV-WIT-08 χρησιμοποιώντας δεδομένα που συνέλεξε η VISTA Variables , μέρος της Via Lactea (VVV Survey) που διεξήχθη από το 2010 έως το 2016. Η κύρια αποστολή της έρευνας ήταν η παρατήρηση της κεντρικής διόγκωσης και του νότιου δίσκου του Γαλαξία στο εγγύς υπέρυθρο. Το έργο χρησιμοποίησε τις δυνατότητες του τηλεσκοπίου VISTA που βρίσκεται στο Παρατηρητήριο Parnal, στη Χιλή.
Ο Λούκας προσθέτει:«Είναι συναρπαστικό να βλέπεις τέτοιες ανακαλύψεις από τη VVV μετά από τόσα χρόνια που σχεδιάζει και συλλέγει τα δεδομένα».
Η εξασθένιση του VVV-WIT-08 καταγράφηκε επίσης από το πείραμα βαρυτικού φακού (OGLE) που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Το κεντρικό εξόγκωμα του γαλαξία μας ήταν επίσης πρωταρχικός στόχος για το OGLE που κάνει τις παρατηρήσεις του στο φως πιο κοντά στο ορατό εύρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
Το κύριο πλεονέκτημα του OGLE είναι το γεγονός ότι κάνει συχνές παρατηρήσεις, κάτι που ήταν ζωτικής σημασίας για την κατασκευή ενός μοντέλου VVV-WIT-08. Αυτός ο συνδυασμός παρατηρήσεων έδειξε επίσης στους αστρονόμους ότι το γιγάντιο αστέρι μειώνεται τόσο στο ορατό φάσμα όσο και στο υπέρυθρο φάσμα.
Τα ευρήματα της ομάδας δείχνουν ότι υπάρχουν αναμφισβήτητα περισσότερα δυαδικά συστήματα που επισκιάζουν τον Γαλαξία μας προς ανακάλυψη. Αλλά αυτό μπορεί να μην είναι το πιο δύσκολο μέρος της διαδικασίας διερεύνησης αυτών των συστημάτων.
"Σίγουρα υπάρχουν περισσότερα που πρέπει να βρεθούν, αλλά η πρόκληση τώρα είναι να καταλάβουμε τι είναι οι κρυμμένοι σύντροφοι και πώς περικυκλώθηκαν από δίσκους, παρά το γεγονός ότι περιφέρονται τόσο μακριά από το γιγάντιο αστέρι, », καταλήγει ο Smith. "Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να μάθουμε κάτι νέο για το πώς εξελίσσονται αυτά τα είδη συστημάτων."
