Η επιρροή της ανάπαυσης του πέδιλου σε συνδυασμό με το παιχνίδι στην προηγουμένως υπερβοσκημένη βλάστηση του Nama-Karoo
Οι διαχειριστές γης στο Nama-karoo αντιμετωπίζουν συνεχώς το δύσκολο έργο της διαχείρισης της γης τους με έναν οικονομικά και οικολογικά βιώσιμο τρόπο. Ιστορικά, η γη χαρακτηριζόταν από την εποχική μετανάστευση μεγάλων κοπαδιών Springbok στην περιοχή για αναζήτηση βοσκής και νερού. Ως εκ τούτου, το σύστημα θα είχε λάβει μεγάλη συγκέντρωση βοσκοτόπων για μια συγκεκριμένη περίοδο που θα είχε μετακινηθεί σε άλλες εύφορες εκτάσεις μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτή η «περίοδος ανάπαυσης» όπου δεν υπήρχαν ή λιγότεροι βοσκοτόμοι παρείχε στο οικοσύστημα την ευκαιρία να ανακάμψει σε τέτοιο βαθμό που θα μπορούσε να προσφέρει βοσκή στα ζώα την επόμενη σεζόν.
Με την εγκατάσταση ανθρώπων στην περιοχή, τα περισσότερα είδη άγριας ζωής έχουν αντικατασταθεί από οικόσιτα ζώα, ενώ έχουν στηθεί φράχτες γύρω από τα αγροκτήματα που κόβουν τυχόν εναπομείνασες μεταναστευτικές διαδρομές (Kingdon, 1997). Αν και ορισμένες περιοχές εξακολουθούν να διαχειρίζονται ως ιδιωτικές φάρμες θηραμάτων, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής εκτρέφεται με κατσίκες και πρόβατα ανγκορά.
Οι λανθασμένες πρακτικές διαχείρισης της γης, όπως η υπερβόσκηση και η υπεραποθεματοποίηση, μαζί με τις μεταβλητές βροχοπτώσεις, έχουν οδηγήσει σε σοβαρή υποβάθμιση του φυσικού οικοσυστήματος σε ορισμένες περιοχές. Σε σχέση με αυτό, η εισβολή ξένων φυτών σε υποβαθμισμένες περιοχές προκαλεί περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα της υποβάθμισης της γης δεν είναι μόνο απώλεια φυσικής βλάστησης και ποικιλότητας, αλλά και απώλεια οικονομικής αξίας (Εικόνα 1).
Το Εθνικό Πάρκο Mountain Zebra (MZNP), το οποίο ιδρύθηκε για την προστασία του τότε απειλούμενου (επί του παρόντος ευάλωτου) Cape Mountain Zebra, βρίσκεται εντός του Nama-karoo. Το Πάρκο έχει διευρυνθεί πολλές φορές από την ίδρυσή του και σήμερα έχει έκταση περίπου 21.000 εκτάρια (Brown &Bezuidenhout, 2005). Ένα από τα τμήματα που ενσωματώθηκαν στο Πάρκο από το 2000, το τμήμα Jurisdam-Seekoegat (Εικόνα 2), χρησιμοποιήθηκε προηγουμένως για εκτροφή προβάτων και κατσικιών ανγκορά. Μετά την ενσωμάτωσή του στο πάρκο, το λιβάδι ξεκουράστηκε για τέσσερα χρόνια και στη συνέχεια οι φράχτες κατέβηκαν και η άγρια ζωή εισήχθη στην περιοχή το 2005. πραγματοποιήσαμε ταξινόμηση της βλάστησης καθώς και έρευνα για την κατάσταση του αγρού το 2002 και επαναξιολογήσαμε την κατάσταση του αγρού το 2017. Αυτή η μελέτη, με στόχο να περιγράψει τα διάφορα φυτικά οικοσυστήματα (φυτικές κοινότητες) που υπάρχουν, την ποικιλότητά τους και τις αλλαγές στην κατάσταση του αγρού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δημοσιεύτηκε στο South African Journal of Botany .
Η μελέτη κατέληξε στην περιγραφή έξι μεγάλων φυτικών κοινοτήτων που συνδέονται στενά με την τοπογραφία και την προηγούμενη χρήση γης. Τρεις κοινότητες φυτών συνδέονται με περιοχές με υψηλότερα υψόμετρα, μία με τις γραμμές αποστράγγισης και τα τμήματα του πυθμένα της κοιλάδας, ενώ δύο συνδέονται με τμήματα μεσαίου οροπεδίου. Σχεδόν όλες οι διαφορετικές φυτοκοινωνίες έχουν επηρεαστεί από την οικιακή βόσκηση, με αυτές που ήταν πιο προσιτές να χρησιμοποιούνται συχνότερα από αυτές που εμφανίζονται σε απότομες πλαγιές και ψηλότερα οροπέδια.
Όσον αφορά την ποικιλότητα, οι φυτοκοινωνίες που βρίσκονται στις ψηλότερες ορεινές περιοχές (απότομες πλαγιές και ανώτερα οροπέδια) έχουν καταγράψει μεγαλύτερη ποικιλότητα από τις χαμηλότερες περιοχές. Έτσι, οι υψηλότερες περιοχές έχουν μεγαλύτερο αριθμό βιώσιμων πληθυσμών φυτικών ειδών. Η μεγάλη ποικιλομορφία των υψηλότερων περιοχών μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες. Πρώτον, επειδή τα οικόσιτα ζώα δεν μπορούσαν να φτάσουν σε όλες αυτές τις περιοχές που συχνά και ως εκ τούτου είχαν πολύ μικρότερο αντίκτυπο στη βλάστηση. Δεύτερον, οι απότομες βραχώδεις περιοχές (Εικόνα 3) που βρίσκονται σε αυτές τις κοινότητες παρέχουν διαφορετικούς μικροβιότοποι κατάλληλους για την ανάπτυξη μιας ποικιλίας ξυλωδών ειδών, χόρτων και βοτάνων.
Ενώ τόσο οι χαμηλότερες περιοχές όσο και οι περιοχές αποστράγγισης έχουν κατά μέσο όρο παρόμοιο πλούτο ειδών με εκείνο των υψηλότερων περιοχών, διαφέρουν ως προς τις οικολογικές τάξεις. Οι χαμηλότερες περιοχές αποτελούνται ως επί το πλείστον από πρωτοπόρα και δευτερεύοντα διαδοχικά είδη που έχουν εγκατασταθεί λόγω της προηγούμενης έντονης υπερβόσκησης που σημειώθηκε σε αυτές τις περιοχές. Αντίθετα, οι υψηλότερες περιοχές περιλαμβάνουν κυρίως κορυφαία και όψιμα δευτερεύοντα διαδοχικά είδη, υποδεικνύοντας ότι αυτές οι περιοχές είναι σχεδόν παρθένες και σε οικολογικά σταθερή κατάσταση. Το σχήμα 4 δείχνει τα διαφορετικά στάδια ανάπτυξης των φυτικών κοινοτήτων σε φυσική κατάσταση όταν εκτίθενται σε διάφορους βαθμούς βόσκησης.
Όσον αφορά την κατάσταση του καταπράσινου χώρου, η υψηλότερη περιοχή και ειδικότερα οι περιοχές με υψηλότερα οροπέδια, πέτυχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες συνθηκών πέτρας, ενώ οι χαμηλότερες περιοχές και ειδικότερα τα κανάλια αποστράγγισης και οι περιοχές του πυθμένα της κοιλάδας, είχαν τις χαμηλότερες βαθμολογίες. . Οι χαμηλές βαθμολογίες αυτών των περιοχών μπορούν να αποδοθούν στην προηγούμενη υπερβόσκηση από οικόσιτα ζώα, ενώ τα κανάλια αποστράγγισης και οι περιοχές στον πυθμένα της κοιλάδας συχνάζουν από όλα τα ζώα για σκοπούς πόσης νερού, γεγονός που εξηγεί τις χαμηλές βαθμολογίες της για την κατάσταση της βλάστησης.
Όταν συγκρίνονται οι βαθμολογίες συνθηκών αγριάδας του 2002 για τις διάφορες περιοχές με τις βαθμολογίες συνθηκών αγριάδας του 2017, όλες εμφάνισαν αύξηση (Εικόνα 5). Οι βαθμολογίες της κατάστασης του βυθού των χαμηλότερων περιοχών και των γραμμών αποστράγγισης και των περιοχών του πυθμένα της κοιλάδας ήταν όλες κάτω από 40% το 2002, υποδεικνύοντας κακές συνθήκες εκτάσεως ενώ στις υψηλότερες περιοχές ήταν 50% υποδεικνύοντας μέτριες συνθήκες. Με την ανάπαυση και την αξιοποίηση του θηράματος, οι συνθήκες πέτρας για όλες τις περιοχές βελτιώθηκαν με τις χαμηλότερες περιοχές και τις γραμμές αποστράγγισης και τις περιοχές του πυθμένα της κοιλάδας να αυξάνονται σε 51% και 47% αντίστοιχα, υποδεικνύοντας μέτριες συνθήκες. Οι περιοχές που βρίσκονται ψηλότερα πέτυχαν βαθμολογία κατάστασης πέτρας 64%, υποδεικνύοντας ότι η πέτρα βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι οι ψηλότερες ορεινές περιοχές παρέχουν διάφορους μικροβιότοποι για είδη φυτών και επίσης λειτουργούν ως καταφύγια για μια ποικιλία φυτικών ειδών. Αυτό αντανακλάται στην υψηλή ποικιλότητα των ειδών και κυρίως τα είδη κορύφωσης που υπάρχουν σε αυτές τις περιοχές. Επίσης. Η αύξηση της συνθήκης αγροκτήματος σε όλα τα οικοσυστήματα της περιοχής μελέτης υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπαυσης του υπερβόσκοντα αγροκτήματος και στη συνέχεια της αποθήκευσης τέτοιων εκτάσεων σύμφωνα με την οικολογική φέρουσα ικανότητα. Η άνω του μέσου όρου βροχόπτωση που σημειώθηκε κατά την περίοδο ανάπαυσης βοήθησε επίσης στην ανάκαμψη του λιβάδι. Μια συνολική αύξηση της κατάστασης του αγροκτήματος έχει επίσης οδηγήσει σε αύξηση της φέρουσας ικανότητας της περιοχής, η οποία από την οπτική γωνία ενός αγρότη αυξάνει επίσης την οικονομική αξία της γης. Οι χαμηλότερες περιοχές, αν και αυξάνονται σε χλωρίδα, εξακολουθούν να περιλαμβάνουν πρωτοπόρα και δευτερεύοντα διαδοχικά είδη.
Αν και δεν δοκιμάστηκε σε αυτή τη μελέτη, η θρεπτική κατάσταση του εδάφους αυτών των περιοχών μπορεί να είναι χαμηλή λόγω της προηγούμενης υπερβόσκησης, η οποία θα μπορούσε να αποτρέψει περαιτέρω διαδοχή σε βελτιωμένη οικολογική και οικονομική κατάσταση. Οι συγγραφείς βρίσκονται επίσης στη διαδικασία προσδιορισμού της οικονομικής αποδοτικότητας και της επιτυχίας της εφαρμογής τεχνικών αποκατάστασης σε αυτές τις χαμηλότερες περιοχές σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν τη φυσική οικολογική τους κατάσταση.
Αναφορές:
- Brown, L.R., Bezuidenhout, H., 2005. Περιγραφή και ταξινόμηση βλάστησης των αγροκτημάτων Ingleside και Welgedacht στο Εθνικό Πάρκο Mountain Zebra, Eastern Cape. Koedoe 48, 23-42.
- Kingdon, J., 1997. Ο οδηγός πεδίου Kingdon για τα αφρικανικά θηλαστικά. Academic Press Ltd, Λονδίνο.
- Brown, L.R., &Bezuidenhout, H. 2018. Περιγραφή οικοσυστήματος και ποικιλομορφία των τμημάτων Jurisdam-Seekoegat του Εθνικού Πάρκου Mountain Zebra, Νότια Αφρική. South African Journal of Botany 118:166-178 https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0254629918310135
