Ελπίζοντας για βροχή:Η σύνδεση μεταξύ του βροχερού καλαμποκιού, της κλιματικής αλλαγής και της ανθρώπινης ευημερίας στο Μεξικό
Καλαμπόκι:είναι παντού, έχει πλημμυρίσει τη ζωή μας. Το τρώμε ολόκληρο, ως γλυκαντικό, άμυλο, αλκοόλ, και μπορούμε να το κάνουμε ακόμα και κόλλα και πλαστικό. Τα υπολείμματα των σιτηρών και των φυτών είναι επίσης το κλειδί για τη διατροφή των αυξανόμενων πληθυσμών ζώων για την κάλυψη της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης για κρέας. Πολλοί άνθρωποι το λατρεύουν και ακόμη και εκείνοι που το αντιπαθούν θα το καταναλώσουν κρυμμένο σε καθημερινά προϊόντα.
Δεν είναι περίεργο ότι είναι η πιο καλλιεργούμενη καλλιέργεια σε όλο τον κόσμο (με 1070 εκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2017, 30% περισσότερο από το σιτάρι) και καλλιεργείται σχεδόν σε κάθε χώρα. Έτσι, είναι ασφαλές να πούμε ότι το καλαμπόκι είναι και θα συνεχίσει να είναι το κλειδί για ένα μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού. Ωστόσο, για μερικούς ανθρώπους, αυτό το δημητριακό δεν είναι απλώς φαγητό — είναι το καθημερινό τους βιοποριστικό.
Ο βροχερός αραβόσιτος, που καλλιεργείται μόνο κατά την περίοδο των βροχών, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της διατροφής για εκατομμύρια άτομα. Στο Μεξικό, υπολογίζεται ότι περίπου 20-25 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως αυτόχθονες ομάδες, εξαρτώνται άμεσα από την απόδοση του αραβοσίτου της μικρής γεωργίας για να επιβιώσουν. Εδώ, ο αραβόσιτος καλλιεργείται μαζί με άλλες καλλιέργειες (χιλή, κολοκύθα, φασόλια) σε ένα αγροοικοσύστημα γνωστό ως «milpa», το οποίο επιδιώκει να παράγει τρόφιμα πιο αποτελεσματικά και ιδιαίτερα να «συγκομίσει» τη μεγαλύτερη ποσότητα βροχοπτώσεων, τον περιοριστικό παράγοντα απόδοσης. Χρόνια με σπάνιες βροχοπτώσεις σημαίνουν χαμηλότερες αποδόσεις και χαμηλότερο εισόδημα. Κατά συνέπεια, οι κοινωνικές, οικονομικές και κλιματικές ιδιαιτερότητες αυτού του συστήματος παραγωγής δημιουργούν μια άμεση σύνδεση μεταξύ των βροχοπτώσεων, της επισιτιστικής ασφάλειας και της ανθρώπινης ευημερίας.
Εδώ παίζει ρόλο ο κακός του 21ου αιώνα - η κλιματική αλλαγή -:σε έναν πιο ζεστό κόσμο, τα πρότυπα βροχοπτώσεων αλλάζουν. Σε ορισμένες περιοχές, αυτό μπορεί να σημαίνει περισσότερες βροχοπτώσεις, ενώ σε άλλες, μεγαλύτερες και πιο έντονες περιόδους ξηρασίας μπορεί να γίνουν πιο διαδεδομένες. Στην πρόσφατη εργασία μας, «Ασφάλεια τροφίμων και κλιματική αλλαγή:η περίπτωση της παραγωγής βρόχινου καλαμποκιού στο Μεξικό», αξιολογήσαμε τον κίνδυνο που ενέχει η κλιματική αλλαγή στην παραγωγή αυτού του ζωτικού σιτηρού στο πλαίσιο του περίπλοκου κοινωνικού και οικονομικού συστήματος που έχει χτιστεί γύρω από αυτό . Δείξαμε την ισχυρή σύζευξη μεταξύ καλαμποκιού και βροχοπτώσεων (συσχέτιση 91%) τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο εντός της χώρας και εξετάσαμε διαφορετικά μελλοντικά σενάρια.
Η περίπτωση του Μεξικού είναι ανησυχητική αφού, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, οι βροχοπτώσεις αρχίζουν να «αποφεύγουν» τη χώρα. Στα σενάρια χαμηλότερων εκπομπών που προτείνει η IPCC (RCP2.6), η μείωση των βροχοπτώσεων είναι μικρή και επηρεάζει μόνο μικρά τμήματα της χώρας, αλλά στο χειρότερο σενάριο (RCP8.5), ολόκληρη η χώρα μένει διψασμένη. Επιπλέον, ακόμη και στις ενδιάμεσες περιπτώσεις (RCPs 4.5 και 6.0), αναμένεται λιγότερη βροχή σε εθνικό επίπεδο.
Η μελέτη μας έδειξε ότι η συνολική μείωση της παραγωγικότητας του βρόχινου αραβοσίτου έφτασε έως και -10%, με περιφερειακές μειώσεις έως και 30%. Συγκεκριμένα, εντοπίσαμε δύο βασικές περιοχές με τον υψηλότερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν σημαντικές μειώσεις στις αποδόσεις:τη βορειοανατολική και τη νοτιοανατολική. Η μείωση της παραγωγής βροχόσιμου αραβοσίτου στην πρώτη θα αποτελούσε πιθανότατα μικρότερο πρόβλημα, δεδομένου ότι η βροχερή γεωργία υπάρχει μόνο σε μικρά τμήματα και λίγοι άνθρωποι εξαρτώνται πραγματικά από αυτήν. Ωστόσο, σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ένα μεγάλο ποσοστό του βρόχινου καλαμποκιού καλλιεργείται και κυρίως από αυτόχθονες πληθυσμούς χαμηλού εισοδήματος. Αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί εντελώς σε πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, που συνδέονται με την αύξηση της φτώχειας των 25 εκατομμυρίων ανθρώπων που εξαρτώνται από τα σιτηρά. Έτσι, εάν δεν ληφθούν παγκόσμιες ενέργειες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, είναι πιθανό το Μεξικό να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα νερού.
Τέλος, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η σχέση μεταξύ της μεταβλητότητας των βροχοπτώσεων και της παραγωγής βροχόσιμου αραβοσίτου δεν περιορίζεται στο Μεξικό. Αυτή η μορφή γεωργίας ασκείται σε πολλές περιοχές σε όλες τις ηπείρους και οι χαμηλές βροχοπτώσεις συνδέονται πάντα με χαμηλές αποδόσεις. Εάν ο αραβόσιτος αναπτύσσεται ανεπαρκώς λόγω ανεπαρκούς βροχόπτωσης, αυτό θα μεταφραστεί όχι μόνο σε χαμηλότερη παραγωγικότητα, αλλά και σε χαμηλότερα κέρδη και ενδεχομένως σε κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Έτσι, η εικόνα που περιγράφεται στο έγγραφό μας πιθανότατα αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό κλάσμα του κινδύνου της κλιματικής αλλαγής για τα μη αρδευόμενα συστήματα παραγωγής τροφίμων.
Αυτά τα ευρήματα περιγράφονται στο άρθρο με τίτλο Τροφική ασφάλεια και κλιματική αλλαγή:η περίπτωση παραγωγής βρόχινου καλαμποκιού στο Μεξικό, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Agricultural and Forest Meteorology . Αυτή η εργασία διευθύνθηκε από τους Guillermo Murray-Tortarolo, Víctor J. Jaramillo και John Larsen από το Universidad Nacional Autónoma de México.
