Επαναχρησιμοποίηση νερού και η κυκλική οικονομία

Το νερό είναι απαραίτητο για την επιβίωση και την ευημερία του ανθρώπου και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Ωστόσο, οι υδάτινοι πόροι κατανέμονται ακανόνιστα στο χώρο και στο χρόνο και βρίσκονται υπό πίεση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας και της οικονομικής ανάπτυξης (Forslund et al., 2009).

Η ταχεία αστικοποίηση και η επέκταση των δημοτικών συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης συμβάλλουν επίσης στην αυξανόμενη ζήτηση (ΟΗΕ, 2017a). Επιπλέον, τα σενάρια κλιματικής αλλαγής προβλέπουν χωρικές και χρονικές παραλλαγές της δυναμικής του κύκλου του νερού, οι οποίες επιδεινώνουν τις διαφορές μεταξύ προσφοράς και ζήτησης νερού (Evans, 1996· UN, 2017a).

Το νερό για άρδευση και παραγωγή τροφίμων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες πιέσεις στους υδάτινους πόρους, με τη γεωργία να αντιπροσωπεύει πάνω από το 70% των παγκόσμιων απολήψεων γλυκού νερού και έως και το 90% σε ορισμένες ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες (ΟΗΕ, 2017a). Οι προβλέψεις για την παραγωγή βιοκαυσίμων δείχνουν ότι εάν έως το 2030, το 5 τοις εκατό των οδικών μεταφορών τροφοδοτείται από βιοκαύσιμα (ο στόχος της ΕΕ είναι 10 τοις εκατό έως το 2020 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2009)), αυτό θα ανέρχεται σε τουλάχιστον 20 τοις εκατό του νερού που χρησιμοποιείται για τη γεωργία παγκοσμίως (Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture, 2007). Η βιομηχανία είναι επίσης σημαντικός χρήστης νερού, αντιπροσωπεύοντας μεταξύ 10 τοις εκατό (Ασία) και 57 τοις εκατό (Ευρώπη) της συνολικής κατανάλωσης νερού (FAO, 2012). Το νερό (διαθεσιμότητα/σπανιότητα/διαχείριση) είναι ένας από τους κορυφαίους παγκόσμιους κινδύνους, σύμφωνα με μια Έκθεση Παγκόσμιας Κινδύνου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (2015), που υπολογίζει έλλειμμα 40% στην παροχή νερού παγκοσμίως έως το 2030, εάν δεν γίνουν αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης του νερού. .

Καθώς τα αποθέματα γλυκού νερού γίνονται πιο περιορισμένα και η οικονομική ανάπτυξη συνοδεύεται από αυξανόμενη ζήτηση νερού, τεχνολογίες όπως η αφαλάτωση και η επαναχρησιμοποίηση νερού συχνά αναγνωρίζονται ως λύσεις με μεγάλες δυνατότητες στη μείωση του χάσματος μεταξύ διαθεσιμότητας και ζήτησης (IWA, 2015). Ωστόσο, σε μεγαλύτερη κλίμακα, η άλμη που απελευθερώνεται από τις μονάδες αφαλάτωσης περιλαμβάνει χημικά υπολείμματα που επηρεάζουν αρνητικά τα παράκτια οικοσυστήματα (Dawoud and Al Mulla, 2012). Επιπλέον, αν και η αφαλάτωση μπορεί να λύσει το πρόβλημα της λειψυδρίας σε περιοχές με υδατικό στρες, το πρόβλημα της διαχείρισης των λυμάτων και το συνεπαγόμενο κόστος εξακολουθούν να υφίστανται (IWA, 2015). Η συνεχιζόμενη αποτυχία αντιμετώπισης των λυμάτων ως μείζονος κοινωνικού και περιβαλλοντικού προβλήματος θα έθετε σε κίνδυνο άλλες προσπάθειες για την επίτευξη της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΟΗΕ, 2017β).

Η ικανότητα επαναχρησιμοποίησης του νερού, ανεξάρτητα από το αν η πρόθεση είναι η αύξηση των αποθεμάτων νερού ή η διαχείριση των θρεπτικών ουσιών στα επεξεργασμένα λύματα (επίσης παράγοντας που οδηγεί στην επαναχρησιμοποίηση του νερού), έχει θετικά οφέλη που είναι επίσης τα βασικά κίνητρα για την εφαρμογή προγραμμάτων επαναχρησιμοποίησης (EPA, 2012). . Αυτά τα οφέλη περιλαμβάνουν τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής. μειωμένη κατανάλωση ενέργειας που σχετίζεται με την παραγωγή, την επεξεργασία και τη διανομή του νερού· και σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, όπως μειωμένα φορτία θρεπτικών συστατικών στα νερά υποδοχής λόγω επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων (Fatta-Kassinos and Dionysiou, 2016). Στην Ευρώπη, η εφαρμογή της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (91-271-EEC) έχει ήδη βοηθήσει στην απόκτηση επεξεργασμένων λυμάτων αρκετά υψηλής ποιότητας που θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν για ορισμένες εφαρμογές ή να βελτιωθούν με βήματα στίλβωσης για χρήσεις με υψηλότερες απαιτήσεις ποιότητας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2001).

Η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση είναι κεντρικής σημασίας για μια προσέγγιση κυκλικής οικονομίας και μπορούν να προσφέρουν στρατηγικές για τη βελτίωση της παροχής νερού μέσω της καλύτερης διαχείρισης των λυμάτων. Η επαναχρησιμοποίηση του νερού έχει πολλές εφαρμογές γενικά, αλλά συγκεκριμένες τεχνικές ή επίπεδα εξαρτώνται από τις τοπικές προτεραιότητες και δυνατότητες και την οικονομική σκοπιμότητα. Είναι πιο κατάλληλο σε περιοχές όπου υπάρχουν ακραίες ελλείψεις νερού, υψηλό κόστος νερού και υψηλές τεχνικές δυνατότητες. Γενικά, απαιτούνται υψηλά επίπεδα τεχνικής διαχείρισης, παρακολούθησης και ρυθμιστικών δεξιοτήτων προκειμένου η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση να είναι ασφαλής και αποτελεσματική. Η επαναχρησιμοποίηση του νερού αντιμετωπίζει πολυάριθμα εμπόδια, που κυμαίνονται από την αντίληψη του κοινού έως τις προκλήσεις τιμολόγησης και κανονιστικών ρυθμίσεων που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά μέσω μιας ευρύτερης προοπτικής της κυκλικής οικονομίας. Η επαναχρησιμοποίηση του νερού θα μπορούσε να προωθηθεί μέσω πολιτικών μέσων όπως οι χρεώσεις και τα τιμολόγια, αυξάνοντας τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και την αποδοχή του, ως μέρος της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία.

Αυτά τα ευρήματα περιγράφονται στο άρθρο με τίτλο Water Reuse from a Circular Economy Perspective and Potential Risks from an Unregulated Approach, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Current Opinion in Environmental Science &Health. Αυτή η εργασία έγινε από τον Ν. Βουλβούλη από το Imperial College London.

Αναφορές:

1. Ολοκληρωμένη αξιολόγηση της διαχείρισης των υδάτων στη γεωργία (2007) Water for Food, Water for Life:A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture. London/Colombo, Earthscan/International Water Management Institute.
2. Dawoud, M.A. and Al Mulla, M.M. (2012) Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αφαλάτωσης θαλασσινού νερού:Μελέτη περίπτωσης του Αραβικού Κόλπου. International Journal of Environment and Sustainability, 1 (3), σελ. 22‐37.
3. Οδηγίες EPA (2012) 2012 για την επαναχρησιμοποίηση νερού.
4. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2001) Ρύποι σε αστικά λύματα και ιλύ λυμάτων.
5. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2009) ΟΔΗΓΙΑ 2009/28/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και για την τροποποίηση και, στη συνέχεια, κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 300/ΕΚ .
6. Evans T.E. (1996) Οι επιπτώσεις των αλλαγών στον παγκόσμιο υδρολογικό κύκλο στη διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων. Στο:Παγκόσμια κλιματική αλλαγή και αγροτική παραγωγή. Άμεσες και έμμεσες επιδράσεις των μεταβαλλόμενων υδρολογικών, εδαφολογικών και φυτοφυσιολογικών διεργασιών, John Wiley &Sons Ltd., Chistester, Αγγλία.
7. FAO (2012) Απαιτήσεις σε νερό άρδευσης και ανάληψη νερού ανά χώρα. Εκθέσεις FAO AQUASTAT.
8. Φάττα-Κασινός, Δ. και Διονυσίου, Δ.Δ. (2016) Advanced Treatment Technologies for Urban Wastewater Reuse (The Handbook of Environmental Chemistry). Springer.
9. Forslund, A., Malm Renöfält, B., Barchiesi, S., Cross, K., Davidson, S., Ferrel, T., Korsgaard, L., Krchnak, K., McClain, M., Meijer , K., Smith, M. (2009) Εξασφάλιση του νερού για τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη ευημερία:Η σημασία των περιβαλλοντικών ροών. Έκθεση Swedish Water House 24.
10. IWA (2015) Εναλλακτικοί υδάτινοι πόροι:Μια ανασκόπηση των εννοιών, των λύσεων και των εμπειριών.
11. ΟΗΕ (2017a) Η Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την Παγκόσμια Ανάπτυξη των Υδάτων 2017.
12. UN (2017b) Wastewater:The Untapped Resource. Η Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την Παγκόσμια Ανάπτυξη του Νερού 2017.
13. World Economic Forum (2015) Global Risks 2015.